خب! قصه‌ی پشت امور مالی غیرمتمرکز چیست؟ جملگیِ این‌ها چه‌گونه آغاز شدند؟ چه اتفاقی در سال ۲۰۲۰ در دی‌فای رخ داد؟ در آینده به کجا خواهیم رسید؟ پاسخ این سؤالات را در این مقاله خواهید یافت.

 

بیایید از سرآغاز شروع کنیم. گرچه که هیچ تاریخ مورد توافقی درمورد زمان تولد امور مالی غیرمتمرکز وجود ندارد، اما چند رویداد مهم بودند که دی‌فای را ممکن ساختند.

 

بیت‌کوین Bitcoin

اولین رویداد، به‌وجود آمدن بیت‌کوین توسط ساکُشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در سال ۲۰۰۹ بود. سوای این‌که آیا باید بیت‌کوین را تحت‌عنوان دی‌فای دسته‌بندی کنیم یا نه، بلاشک شروع آن عامل اصلی فعال‌کننده‌ی کل صنعت رمزارز بوده که امور مالی غیرمتمرکز بخشی از آن است. بیت‌کوین همچنین امکان ارسال پرداخت به سراسر جهان را به روشی غیرمتمرکز فراهم می‌کند که این مسئله، یکی از حوزه‌های امور مالی‌است؛ که این امر حکم همین دی‌فای را برای من دارد. اما مهم‌تر از همه، بیت‌کوین زمینه‌ی لازم برای به‌وجود آمدن اتریوم را فراهم کرد؛ یک بلاک‌چین پیش‌فرض برای تمام پروتکل‌های برترِ دی‌فای.

 

اِتِریوم  Ethereum

گرچه ارسال بیت‌کوین به سراسر جهان اتفاق جالبی‌است، اما امور مالی در همین‌جا ختم نمی‌شود. هر نظام مالیِ ستبری نیازمند مجموعه‌ای از دیگر سرویس‌های مهم مانند امانت‌دهی، قرض‌گیری، معامله، منابع مالی و ابزار مشته است. بیت‌کوین با زبان برنامه‌نویسیِ ساده و محدود خود به‌نام Script، آن موقع برای این نوع برنامه‌ها مناسب نبود. محدودیت‌های Script یکی از مهم‌ترین عامل‌هایی بودند که سبب ایجاد اتریوم توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) شدند. اتریوم در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد و به‌سرعت شروع به جذب توسعه‌دهندگانی کرد که می‌خواستند تمام گونه‌های مرتبط با برنامه‌های غیرمتمرکز را بسازند؛ از بازی گرفته (مانند CryptoKitties) تا برنامه‌های امور مالی.اتریوم با زبان برنامه‌نویسی تورینگ کامل خود – Solidity – و استاندارد ERC-20 برای ایجاد کردن توکن‌های جدید، به سرعت به پلتفرم “این‌کاره‌ی” قراردادهای هوشمند در حال توسعه تبدیل شد.

 

مِیکِر Maker

این مطالب ما را به یکی از قدیمی‌ترین پروژه‌های دی‌فای در بستر اتریوم می‌رساند؛ مِیکِر. میکر پروتکلی‌است که امکان ایجاد کوین پایای غیرمتمرکز – DAI – را فراهم می‌کند. این پروژه در سال ۲۰۱۴ توسط رونه کریستینسن (Rune Christensen) شکل گرفت که الهام گرفته‌شده از پروژه‌ی دیگری به نام BitShares بود؛ بلاک‌چینی ایجاد شده توسط دان لاریمه (Dan Larimer). تأمین بودجه‌ی توسعه‌ی میکر توسط Venture Capital انجام شد و نهایتاً در اواخر سال ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد. اولین نسخه‌ی پروتکل – دایِ تک‌وثیقه‌ای (Single Collateral DAI) – تنها از ETH به‌عنوان وثیقه پشتیبانی می‌کرد. این پروتکل بعدتر به دایِ چندوثیقه‌ای Multi Collateral DAI گسترش یافت که در اواخر سال ۲۰۱۹ راه‌اندازی شد. میکر کماکان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های دی‌فای پابرجا مانده و به‌وضوح یکی از اولین پیشگامان کل فضای امور مالی غیرمتمرکز است.

 

اِتِردِلتا EtherDelta

دیگر پروژه‌ی شایان ذکر که در سال ۲۰۱۷ بسیار مورد توجه بود، EtherDelta بود.  EtherDelta یک از اولین صرافی‌های غیرمتمرکز ساخته‌شده بر بستر اتریوم بود که امکان بودن یک صرافی بی‌نیاز از جواز برای توکن‌های ERC-20 را فراهم می‌کرد. صرافی مبتنی بر یک دفترچه‌ی دستور بود. همان‌طور که می‌دانیم، ساختن صرافی‌های دفترچه‌ دستور محور بر لایه‌ی اول، دشوار است و معمولاً منجر به تجربه‌ی کاربریِ ناخوشایندی می‌شود. علی‌رغم این موضوع، یکی از محبوب‌ترین صرافی‌ها برای معامله‌ی توکن‌ها ERC-20 مختلف بود؛ علی‌الخصوص در دوره‌ی عرضه‌ی اولیه‌ی کوین‌ها (ICOs). متأسفانه این صرافی در اواخر سال ۲۰۱۷ هک شد. هکر دسترسی پیش‌رونده‌ای به بخشِ سمتِ کاربر EtherDelta پیدا کرد و ترافیک یک سایت فیشینگ را پراکسی کرده بود که نهایتاً حدود ۸۰۰ هزار دلار از کاربران کلاهبرداری کرد. به‌علاوه، بنیان‌گذار EtherDelta در سال ۲۰۱۸ به علت راه‌اندازیِ صرافی‌ای بدون قوانین امنیتی، توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا متهم شناخته شد که این اتفاق، دیگر میخی بر تابوت EtherDelta بود.

 

عرضه‌ی اولیه‌ی کوین‌ها (ICOs)

نیز طی سال ۲۰۱۷، یکی از عمده‌ترین موارد کاربرد برای اتریوم – ICOs – رواج یافت. پروژه‌های جدید به‌جای جمع‌آوری پول با استفاده از متدهای سنتی، شروع به عرضه‌ی توکن‌های خودشان در صرافی‌های ETH کردند. گرچه ایده‌ی جمع‌آوری اعانه‌ی غیرمتمرکز در نظر بد نبود، اما عملاً منجر به جمع‌آوری پول بیش از حد برای چندین پروژه‌ی بی‌خودی باد شده و مبالغه آمیز شد که هیچ چیز برای ارائه نداشتند جز چند ورق کاغذ سفید. در شلوغیِ عرضه‌ی اولیه کوین‌ها، نیز پروژه‌هایی وجود داشتند که امروزه ما آنها را تحت دی‌فای دسته‌بندی می‌کنیم.

موارد زیر، بعضی از برجسته‌ترین پروژه‌های دی‌فای از دوره‌ی عرضه‌ی اولیه‌ی کوین‌ها به بعد بودند:

   .   آوی (Aave)؛ امانت‌دهی و قرض‌گیری

   .   سینتتیکس (Synthetix) (که قبلاً با نام هَوِن (Havven) شناخته می‌شد)؛ یک پروتکل نقدینگی برای ابزار مشتقه     

   .   رِن (REN) (قبلاً با نام پروتکل جمهور (Republic) شناخته می‌شد)؛ پروتکلی برای دسترس‌پذیری به نقدینگی میان‌بلک‌چینی

   .   شبکه‌ی کایبر (Kyber Network)؛ یک پروتکل نقدینگی درون‌زنجیره‌ای

   .   0x؛ پروتکلی باز که صرافیِ دارایی‌های همتا به همتا را ایجاد می‌کرد 

   .   بَنکُر (Bancor)؛ یک پروتکل نقدینگی درون‌زنجیره‌ایِ دیگر

 

جالب است بدانید که علی‌رغم سابقه‌ی خراب جنونِ عرضه‌ی اولیه در سال ۲۰۱۷، برخی پروژه‌ها در آن دوره ظهور کردند که حالا از برترین پروتکل‌های دی‌فای به‌شمار می‌روند. یکی از خط‌شکنی‌های اصلی در آن زمان، ایده‌ی تعامل کاربران با قراردادهای هوشمندِ شامل سرمایه‌های روی‌هم گذاشته‌شده‌ی چندین کاربر بود که جایگزینِ تعامل مستقیم با دیگر کاربران بود. این امر اساساً منتج به ایجاد یک مدل “کاربر-به-قرارداد” شد که برای برنامه‌های غیرمتمرکز مناسب‌تر بود؛ زیرا به اندازه‌ی مدل “کاربر-به-کاربر”، دیگر نیازمند تعامل بسیار با بلاک‌چین زیرین نبود. پس از پایان جنون عرضه‌ی اولیه‌ی کوین‌ها و آغاز بازار نزولی، دی‌فای دوره‌ای نسبتاً آرام را تجربه کرد؛ دست‌کم این چیزی بود که از بیرون به نظر می‌رسید. فی‌الواقع در پس‌پرده، پروژ‌ه‌های عمده‌ی دی‌فای در حال ساخت بودند.من معمولاً به این دوره “قبل از COMP” (توکن Compound) می‌گویم. بعدتر خواهیم آموخت که چرا ماین‌کردن نقدینگیِ توکن COMP کامپؤند، خط‌شکنی بزرگی در دی‌فای بود. قبل این‌که به‌سراغ این موضوع برویم، بیایید نخست چند پروتکل و رویداد مهم دیگر را که در آن دوره‌ی ظاهراً آرام روی‌دادند، پی‌گیری کنیم.

 

قبل از COMP

در دوم نوامبر ۲۰۱۸ (یازدهم آبان ۹۷) نسخه‌ی اولیه یونی‌سوآپ (Uniswap) در شبکه‌ی اصلیِ اتریوم منتشر شد. این نقطه‌ی اوج پیش از یک سال ارزشِ کاریِ سازنده‌ی آن هِیدِن اَدِمز (Hayden Adams) بود. یونی‌سوآپ به‌وضوح یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها در فضای دی‌فای است. برخلاف EtherDelta، یونی‌سوآپ بر مفهوم استخرهای (روی‌هم‌گذاری) نقدینگی و بازارگردانی‌های خودکار ساخته شده است. یونی‌سوآپ نیز از مدل کاربر-به-قرارداد که پیش‌تر به‌آن پرداختیم، بهره می‌برد. تأمین بودجه‌ی اولین نسخه‌ی یونی‌سوآپ، به‌طور کامل توسط کمک مالی بنیاد اتریوم مُیسر شد.

در جولای ۲۰۱۹ (تیر-مرداد ۹۸) رویداد مهم دیگری رخ‌داد. سینتتیکس (Synthetix) اولین برنامه‌ی مشوق نقدینگی را راه‌اندازی کرد؛ مکانیزمی که بعدتر تبدیل شد به یکی از کاتالیزورهای کلیدی برای بلوغ دی‌فای در سال ۲۰۲۰.

همچنین بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹، چندین پروژه‌ی دیگر دی‌فای پروتکل‌های‌شان را بر بستر شبکه‌ی اصلی اتریوم راه‌اندازی کردند؛ شامل: کامپؤند، رن، کایبر و 0x.

 

پنج‌شنبه‌ی سیاه

در روز پنج‌شنبه دوازدهم مارس ۲۰۲۰ (بیست‌و‌دوم اسفند ۹۸) قیمت ETH به‌علت ترس از همه‌گیریِ جهانی، در کم‌تر از ۲۴ ساعت به‌شدت – بیش از ۳۰٪ – کاهش یافت. این یکی از بزرگترین تست‌های استرس برای صنعت هنوز نوپای دی‌فای بود. قیمت گسِ اتریوم به‌علت تلاش چندین کاربر برای افزایش وثیقه‌های‌شان در وام‌های گوناگون و یا تلاش برای معامله بین دارایی‌های مختلف، با رشد چشم‌گیری به بیش از ۲۰۰ gwei رسید (که واقعاً برای آن زمان بالا بود).

یکی از پروتکل‌هایی که بسیار تحت تأثیر این رویداد قرار گرفت، میکر بود. موج نقدشوندگی‌های ناشی از از دست رفتن ارزش وثیقه‌ی ETH کاربران، ختم به ربات‌های نگهبان (بازیگران خارجی‌ای که مسئول نقدشوندگی‌ها بودند) شد که می‌توانستند صفر DAI برای وثیقه‌ی ETH حراج شده، پیشنهاد دهند. این قضیه منجر به یک کسری ارزش حدود ۴ میلیون دلاری ETH شد که بعدتر با ایجاد و حراج توکن‌های MKR میکر، جبران شد.

در آخر، گرچه که رخ‌دادهایی چون پنج‌شنبه‌ی سیاه می‌تواند بسیار شدید باشد، اما معمولاً منتج به تقویت کل اکوسیستم دی‌فای شده و آن را هرچه بیش‌تر شکست‌ناپذیرتر می‌کند. این مطلب ما را می‌رساند به دوره‌ی عمده‌ی رشد دی‌فای که “بلوغ دی‌فای” نیز نامیده می‌شود.

 

بلوغِ دی‌فای

کاتالیزور اصلیِ بلوغِ دی‌فای، برنامه‌ی ماین‌کردن نقدینگی توکن‌های COMP بود که توسط کامپؤند در مِیِ ۲۰۲۰ (اردیبهشت-خرداد ۹۹) راه‌اندازی شد.

به کاربرانی دی‌فایی که بر روی کامپؤند عملیات امانت‌دهی و قرض‌گیری انجام می‌دادند، پاداش داده می‌شد. مشوقی جداگانه به‌صورت توکن‌های COMP، منجر به افزایش چشم‌گیر عرضه و استقراض [APYs] برای توکن‌های مختلف شد. این مسئله همچنین باعث توسعه‌ی کشت محصول شد؛ زیرا کاربران برای ادامه‌ی جابه‌جا شدن بین عملیات‌های امانی و استقراضی توکن‌های مختلف برای تحصیل بیشترین بازدهِ ممکن تشویق شده بودند.

این رویداد همچنین موج دیگری از پروتکل‌ه به راه انداخت؛ پروتکل‌هایی که بتوانند توکن‌های خودشان را از طریق ماین‌کردن نقدینگی ایجاد فرصت‌های هرچه بیش‌تر کشت محصول، توزیع کنند. همچنین باعث ایجاد حکمرانی کامپؤند شد؛ جایی که کاربران می‌توانند با توکن‌های COMP به تغییرات مختلف پیشنهادی در پروتکل، رأی دهند. مدل حکمرانی کامپؤند، بعدتر توسط چندین پروژه‌ی دیگر دی‌فای نیز به کار گرفته شد. این مطلب ما را می‌رساند به دیگر پروتکل عمده‌ی دی‌فای؛ [یرن فایننس (Yearn Finance)].

 

یرن که در اوایل سال ۲۰۲۰ توسط آندرِی کرونیه (Andre Cronje) توسعه یافت، یک بهینه‌ساز بازده است که متمرکز است بر به‌حداکثر رساندن قابلیت‌های دی‌فای از طریق جابه‌جایی خودکار بین پروتکل‌های امانیِ مختلف. آندری در جولای ۲۰۲۰ (تیر-مرداد ۹۹) تصمیم گرفت برای تمرکززدایی بیشتر از یرن، توکن حکمرانی‌ای – YFI – در جامعه‌ی یرن توزیع کند. این توکن به‌صورت کامل از طریق ماین‌کردن نقدینگی توزیع شد؛ بدون [سرمایه‌‌ی خطرپذیر]، بدون پاداش سرمایه‌گذار، بدون پاداش [توسعه‌دهنده]. این مدل پشتیبانی بسیار زیادی از سمت جامعه‌ی دیفای به خود جذب کرد و در نتیجه سیلان پول به استخرهای نقدینگی مشوق بالا گرفت و به رقم ۶۰۰ میلیون دلار ارزش قفل‌شده رسید. قیمت خود توکن‌، رشد سهمی‌وارش را از حدود ۶ دلار – وقتی تازه در یونی‌سوآپ ثبت شده بود – شروع کرد و در کم‌تر از دو ماه، به بیش از ۳۰ هزار دلار به ازاء هر توکن رسید. مثل تقریباً همه‌ی پروژه‌های پیشگام در دی‌فای، چند تیم دیگر به سرعت از توفیق یرن متابعت کرده و برنامه‌هایی مشابه با اندکی تغییرات جزئی راه‌اندازی کردند.

پروژه‌ی دیگری که به‌لطف مدل عرضه‌ی الاستیک منحصر به فردش توجه هرچه بیش‌تر به خود جلب می‌کرد، اَمپِل‌فورت Ampleforth بود. این مدل عرضه‌ی کشسان به‌سرعت توسط دیگر پروتکل دی‌فای – یَم (Yam) – وام گرفته و بار دیگر تکرار شد. یم تنها بعد از گذشت ۱۰ روز از فرآیند توسعه‌اش، در یازدهم آگوست ۲۰۲۰ (۲۱ مرداد ۹۹) راه‌اندازی شد. توکن‌های YAM، مطابق توکن‌های YFI توزیع شدند و پروتکل سریعاً شروع به جذب بسیار زیاد نقدینگی کرد. هدف این پروتکل، جلب نظر جوامع مستحکم دی‌فای از طریق پاداش‌دهی به دارندگان توکن‌های SNX ،MKR ،LINK و ،LEND ،COMP و YFI برای گرو گذاشتن توکن‌های‌شان در پلتفرم یم است. تنها یک روز پس از راه‌اندازی پروتکل – با نیم میلیارد دلار ارزش کل قفل شده – باگی وخیم در مکانیزم [ری‌بِیس] آن پیدا شد. این باگ تنها بر بخشی از تأمین‌کنندگان نقدینگی در یکی از استخرها – yCRV-YAM – تأثیر گذاشت، اما این اتفاق برای از دست رفتن علاقه‌ی مردم به یم، کافی بود؛ علی‌رغم این‌که آنها بعدتر تلاش کردند مجدداً پروتکل را راه‌اندازی کنند، اما کار از کار گذشته بود.

بعد نوبت سوشی‌سوآپ اواخر آگوست ۲۰۲۰ (اویل شهریور ۹۹) توسط تیمی ناشناس راه‌اندازی شد. این پروتکل مفهومی جدید از “حمله‌ی خون‌آشام” به‌دست داد که هدف آن تخلیه‌ی نقدینگی یونی‌سوآپ بود. به‌واسطه‌ی تشویق تأمین کنندگان نقدینگی یونی‌سوآپ با توکن‌های SUSHI، سوشی‌سوآپ توانست تا حد ۱ میلیارد دلار نقدینگی به خود جذب کند. بعد از درگیری‌ای چند با توسعه‌دهنده‌ی اصلیِ سوشی‌سوآپ – شف نُمی (ChefNomi) – وی کل سهم توکن‌های SUSHI خود را فروخت و نهایتاً پروتکل توانست کثیری از نقدینگی یونی‌سوآپ را به پلتفرم جدید خود انتقال دهد.

طیّ بلوغ دی‌فای، پروژ‌ه‌های کثیری با کیفیت‌های گوناگون راه‌اندازی شدند. اغلب آنها صرفاً تکراری از پروژه‌های متن‌-باز موجود بودند که سعی داشتند از [فزونیِ بیش‌از حد متاع] در صنعتی به‌کلی نوین، بهره‌ای ببرند.

پشت‌بند یم و سوشی، دسته‌ای از پروژه‌های دیگر راه‌اندازی شدند که نام‌شان را از غذاها گرفته بودند؛ پاستا، اسپاگتی، کیمچی، هات‌داگ و قص‌علی‌هذا. به این پروژه‌های لقب “د‌ی‌فای خوراکی” یا “امور مالی خوراکی” داده شده است. علی‌الاغلب این‌ها بعد از یکی-دو روز جلب‌توجه، نهایتاً به زمین خوردند.

یکی از آخرین رویدادهای عمده در بلوغ دی‌فای، راه‌اندازی توکن یونی‌سوآپ بود؛ توکن UNI. همه‌ی کاربرانِ سابق و تأمین‌کنندگان نقدینگیِ یونی‌سوآپ یک جایزه‌ی بازگشت به ارزش هزار دلار دریافت کردند. علاوه بر این، یونی‌سوآپ برنامه‌ی ماین‌کردن نقدینگی‌ خود را ار چهار استخر نقدینگی مختلف از سر گرفت و بیش از ۲ میلیارد نقدینگی به خود جذب کرد، که بیش‌تر آنها نقدینگی‌هایی بودند که از سوشی‌سوآپ پس‌گرفته شده‌ بودند.

طیَ بلوغ دی‌فای، تمام سنجه‌های کلیدی آن به طرز چشم‌گیری بهبود یافتند.

فصل سرد دی‌فای

البته که صعود سهمی‌وار دی‌فای در درازمدت پایدار نبود. رویکرد بازار در ابتدای سپتامبر ۲۰۲۰، به سرعت تغییر کرد. توکن‌های عمده‌ی دی‌فای شروع به از دست دادن شدید ارزش خود کردند. بازده‌ِ حاصل از ماین‌کردن نقدینگی که از ارزش توکن‌های توزیع‌شده مشتق شده بود نیز مدام کمتر و کمتر شد؛ هبوط دی‌فای فرا رسید.

علی‌رغم این‌که اکوسیستم دی‌فای کماکان بسیار فعال بود و توسعه‌دهندگان دنبال ساخت پروتکل‌های جدید دی‌فای بودند، آن رویکرد منفی بازار از آپریل تا سپتامبر به طول انجامید.

سرانجام بازار دی‌فای در اوایل ماه نوامبر (آبان-آذر ۹۹) به پایین‌ترین حد خود رسید و برخی پروتکل‌های برتر دی‌فای، به حجم معاملاتی ۷۰٪ تا ۹۰٪ کمتر از ارزش خود در همین چند ماه قبل رسیدند. بعد از بازگشت سریعِ بیش از ۵۰ درصدی، بازار دی‌فای مجدداً روند صعودی را از سر گرفت.

جالب است که طیّ نزول دی‌فای، حجم معاملات در یونی‌سوآپ، هنوز بسیار بیشتر از حجمی است که در اوایل ۲۰۲۰ داشت. نیز ارزش کل قفل‌شده در دی‌فای نیز روند صعودی خود را ادامه داد و به ۱۵ میلیارد دلار در آخر سال رسید.

 

bZx ،Harvest ،Akropolis ،Pickle ،Cover تنها چند نمونه از پروتکل‌هایی‌اند که علی‌رغم هک‌های متعددی که در طول سال ۲۰۲۰ بر سر صنعت دی‌فای آوار می‌شدند، راه‌اندازی شدند.

وقتی در آخر سال ۲۰۲۰، بیت‌کوین بالاترین رکورد قیمتی همه‌ی ادوار خود (که قبلاً در سال ۲۰۱۷ بود) را شکست، به‌نظر می‌رسید که دی‌فای در حال آماده شدن برای رشد سهمی‌وار دوباره است.

 

آینده

با نگاهی دقیق‌تر به سال ۲۰۲۱ و پس از آن، به‌نظر می‌رسد که چشم‌انداز آینده‌ی دی‌فای روشن است. توسعه‌دهندگان دی‌فای در حال ساخت پروژه‌های نوآورانه‌ی جدیدند. مقیاس‌گذاری‌های بسیار ضروری نیز به قالب چاره‌گری‌های Ethereum 2.0 و لایه‌ی دوم و حتی دیگر بلاک‌چین‌ها در آمده‌اند. این امر امکانی فراهم می‌کند که به‌واسطه‌ی آن مجموعه‌ای از کاربران جدید، شروع به مشارکت در دی‌فای بکنند. همچنین به پیدا کردن موارد کاربرد نوین که پیش از این مطلقاً ممکن نبود – به دلیل هزینه‌های بالای شبکه – کمک می‌کند.

نیز آوردن دارایی‌های سنتیِ جدید به ‌دی‌فای از طریق توکن‌سازگار کردن آنها یا ایجاد نسخه‌های مصنوعی از آنها، فرصت‌های کاملاً جدیدی را به‌روی ما خواهد گشاد.

رقابت بین دی‌فای و لایه‌ی دوم و Ethereum 2.0 و بیت‌کوین و دیگر زنجیره‌ها، نیز نقشی اساسی بازی خواهند کرد. نیز پروتکل‌های هم‌کنش‌پذیری و نقدینگی زنجیره‌متقاطع ممکن است واقعاً اهمیت پیدا کنند.

حوزه‌هایی دیگر چون تفویض اعتبار و وام‌های وثیقه و وام‌های بدون وثیقه، نیز در حال پی‌گیری‌اند.

 

همه‌ی این‌ها در سال ۲۰۲۱ و پس از آن آشکار خواهند شد.

 

خب! جذاب‌ترین بخش در تاریخچه‌ی امور مالی غیرمتمرکز برای شما کدام بود؟ فکر می‌کنید این فضا تا انتهای سال ۲۰۲۱ به کجا می رسد؟

 

اگر از خواندن این مقاله لذت بردید، نیز می‌توانید به دیگر شبکه‌های اجتماعی G2O در یوتیوب و توئیتر و آپارات و تلگرام سربزنید.