سلام به همراهان عزیز مجموعه برنامه ربزی مالی و آکادمی G2O
تاریخ نگارش مقاله June 11, 2021 ( 21 خرداد ۱۴۰۰)
یکی از جالب‌ترین اخبار منتشر شده در روز (June 10 )دهم خرداد این بود که وزیر دارایی روسیه به‌طور رسمی اعلام کرد بیش از 40 میلیارد دلار آمریکا به طور کامل از ذخیره صندوق رفاه ملی حذف می‌شود. روسیه با این طرح در نظر دارد برای اولین بار در تاریخ، سرمایه‌گذاری قابل توجهی را بر یوان چین و یورو و خرید طلا انجام دهد.
وزیر دارایی اعلام کرد: “اکنون در حدود 35% از موجودی صندوق رفاه ملی مارا دلار تشکیل داده است. تصمیم گرفته‌ایم وابستگی خود به دارایی‌های دلاری را به‌طور کامل از بین ببریم و سرمایه‌های دلاری را به یورو و طلا تبدیل کنیم.” تخمین زده می‌شود که ذخیره این صندوق حدود 120 میلیارد دلار باشد، بنابراین این تصمیم هم اهداف اقتصادی دارد و هم یک اخطار محسوب می‌شود.
بر کسی پوشیده نیست که روسیه مدت‌هاست نسبت به دلار آمریکا به‌عنوان ارز دخیره جهانی ناخوشنود است. در سال 2009 رییس جمهور وقت روسیه دمیتری مدودف در مورد افزایش وابستگی به دلار آمریکا اخطار داد. این اظهار نظرها و نگرانی‌ها عموماً به‌دلیل بحران مالی جهانی بود که به‌عقیده روس‌ها ایالات متحده بیش از آن‌چه دیگران حاضر بودند بپذیرند، مسئول آن بود.
آن موقع، روسیه و چین به همراه چند کشور دیگر، این ایده را مطرح کرده بودند که یک واحد پول فراملی (supernational currency) برای جایگزینی دلار آمریکا شکل بگیرد. درحالی‌که در نهایت از پیشبرد ایده مزبور منصرف شدند، اما نباید فراموش کنیم که دقیقا در همین سال (2009) بیت‌کوین در تاریخ 3 ژانویه به منصه‌ظهور رسید.
پس چرا روسیه تصمیم دارد موجودی دلار را در صندوق رفاه ملی کاهش دهد؟ بخشی از آن بازی سیاسی است (پوتین و بایدن قرار است در تاریخ 16 ژوئن با هم دیدار کنند)، اما باور عمومی این است که روسیه در تلاش است مخاطرات ناشی از تحریم‌های آمریکا و دیگر فشارهای اقتصادی را کاهش دهد. اگرچه این تصمیم از نقطه‌نظر کاهش مخاطرات، منطقی به نظر می‌رسد اما از دیدگاه اقتصادی چندان معقول به نظر نمی‌آید.
روسیه در نظر دارد دلار آمریکا را با دو ارز دیگر که مقبولیت کمتری در میان کشورهای جهان دارند، جایگزین کند. آنها در حال جایگزینی یک رژیم سیاسی و سیاست پولی هستند. برخی عقیده دارند که اقتصادها و سیستم‌های بانکیِ کشورهایی که مدیریت یورو و یوان در اختیار آنهاست بیشتر از آن‌که طرفدار آمریکا باشند، حامی روسیه هستند ، اما برخی دیگر تصور می‌کنند هر ارز دیگری جز روبل روسیه مخاطرات مشابهی را به همراه خواهد داشت.
علاوه بر این، روسیه تصمیم دارد طلا را نیز به ذخیره صندوق رفاه ملی بیفزاید. این تصمیم مخاطرات کمتری دارد، اما جالب است بدانیم چطور می‌خواهند این کار را انجام دهند. آیا می‌خواهند شمش طلا ذخیره کنند؟ یا از یک ابزار مالی (financial product) معادل آن میزان طلا استفاده می‌کنند؟ در صورت استفاده از شمش طلا، در هنگام تحریم‌ها و سایر حرکت‌های خصمانه، ریسک کمتری متوجه آنها می‌شود. اما اگر از یک ابزار مالی (financial product) استفاده کنند، که پیچیدگی و کارمزد کمتری دارد، همچنان شامل تحریم‌ها و سایر مخاطرات طرف مقابل خواهند بود که مسلما راه‌حل مناسبی برای مشکل ریسک‌زدایی نخواهد بود.
در پایان، شرایط کنونی ماحصل استفاده ابزاریِ ایالات متحده از دلار است. وقتی کنترل ارز ذخیره جهانی در دستان شماست، قدرت چنین کاری را خواهید داشت. مشکل این است که با گذر زمان کشورهای بیشتری از این رفتارهای شیطنت‌آمیز شما کلافه می‌شوند و به‌تدریج به راهی برای خروج از سیستم دلار آمریکا می‌اندیشند. واضح است که چنین کاری بسیار دشوار خواهد بود اما این فکر برای کشوری مثل روسیه بیش از یک دهه در اولویت بوده است.
با این‌که امیدوارم دلار آمریکا دچار افول نشود، اما بیش از آن‌چه خیلی‌ها تصور می‌کنند این احتمال وجود دارد که تا 20 سال آینده دیگر دلار، ارز ذخیره جهانی نباشد. گذر از دنیایی با ارز ذخیره‌ای دلار به دنیای جدیدی با یک ارز ذخیره جدید، دردناک خواهد بود. جرقه چنین گذری از یک ارز ذخیره‌ای جهانی به دیگری در گذشته با خشونت آغاز شده و در نهایت به انجام رسیده است. امید است که جایگزینی دلار با رمزارزی مثل بیت‌کوین با توجه به این‌که منحصر به کشور خاصی نیست و هیچ پشتوانۀ نظامی ندارد صلح‌آمیز باشد.
جهان به‌سرعت در حال تغییر است. پس شما هم باید در مسیر پیشرفت باشید چون ثروت و دانش شما از سیستم کنونی تابع حرکت رو به جلوی شما است.
