تورم یا همان inflation  عبارت است از کاهش قدرت خرید یک ارز مشخص در طول زمان. برآورد کمّی از میزان کاهش قدرت خرید را می توان در افزایش سطح قیمت متوسط ​​سبد کالا ها و خدمات منتخب در اقتصاد در یک بازه زمانی مشخص نشان داد. افزایش سطح عمومی قیمت ها که اغلب به صورت درصد بیان می شود، به این معنی است که یک واحد پول قدرت خرید کمتری نسبت به دوره های قبل دارد. تورم را می توان با تورم زدایی کاهش داد، یعنی زمانی که قدرت خرید پول افزایش و قیمت ها کاهش می یابد.

در این مقاله به آموزش مفهوم نرخ تورم و فرمول محاسبه آن می پردازیم و روش های مقابله با تورم و مزایا و معایب آن ها را بررسی می کنیم. پس خواندن این مطلب را از دست ندهید!

فهرست عناوین این مقاله

• درک مفهوم تورم
• دلایل اصلی بروز تورم چیست؟
• فرمول محاسبه نرخ تورم
• تورم چه مزایا و معایبی دارد؟
• روش های کنترل نرخ تورم
• چگونه می توان با تورم مقابله کرد؟
• مفاهیم کلیدی

درک مفهوم تورم

در حالی که اندازه گیری تغییرات قیمت تک تک محصولات در طول زمان آسان است ، نیازهای انسان فراتر از یک یا دو محصول از این قبیل است. افراد برای داشتن یک زندگی راحت به مجموعه ای بزرگ و متنوع از محصولات و همچنین مجموعه ای از خدمات نیاز دارند. این نیازها شامل کالاهایی مانند غلات مواد غذایی، فلز ، سوخت ، خدمات مانند برق و حمل و نقل و امکانات مانند مراقبت های بهداشتی ، سرگرمی و کار هستند.

هدف تورم اندازه گیری تأثیر کلی تغییرات قیمت برای مجموعه ای متنوع از محصولات و خدمات است و با یک ارزش واحد، نشان دهنده افزایش سطح قیمت کالا ها و خدمات در یک اقتصاد در یک دوره زمانی مشخص است.

با از دست دادن ارزش یک ارز ، قیمت ها افزایش می یابد و مردم کالا ها و خدمات کمتری خریداری می کنند. این از دست دادن قدرت خرید بر هزینه عمومی زندگی مردم عادی تأثیر می گذارد که در نهایت منجر به کند شدن رشد اقتصادی می شود. دیدگاه اجماعی بین اقتصاددانان این است که تورم پایدار زمانی رخ می دهد که رشد عرضه پول در یک کشور از رشد اقتصادی پیشی بگیرد.

برای مقابله با این امر ، مقامات پولی مناسب یک کشور ، مانند بانک مرکزی ، اقدامات لازم را برای مدیریت عرضه پول و اعتبار انجام می دهند تا تورم را در محدوده مجاز نگه دارد و اقتصاد کشور را بدون مشکل کنترل کنند.

از لحاظ نظری ، پول گرایی  یک نظریه رایج است که رابطه بین تورم و عرضه پول را در اقتصاد توضیح می دهد. به عنوان مثال ، پس از تسخیر اسپانیا بر امپراتوری آزتک و اینکا ، مقادیر زیادی طلا و به ویژه نقره به کشور های اسپانیا و دیگر کشور های اروپایی سرازیر شد. از آنجایی که عرضه پول به سرعت افزایش یافته بود، ارزش پول کاهش یافت و به رشد سریع قیمت ها کمک کرد.

تورم، بسته به نوع کالا و خدمات در نظر گرفته شده به طرق مختلف اندازه گیری می شود و برعکس تورم زدایی است که نشان می دهد وقتی نرخ تورم به زیر 0 درصد می رسد ، قیمت کالا و خدمات کاهش می یابد.

دلایل اصلی بروز تورم چیست؟

افزایش عرضه پول ریشه اصلی تورم است! اگرچه این عرضه می تواند از طریق مکانیسم های مختلف در اقتصاد انجام شود. منابع پولی را می توان با چاپ و دادن پول بیشتر به اشخاص ، (با کاهش ارزش پول قانونی)  و بیشتر (معمولاً) با وام دادن پول جدید به عنوان اعتبار حساب ذخیره از طریق سیستم بانکی با خرید اوراق قرضه دولتی از بانک ها در بازار ثانویه توسط مقامات پولی افزایش داد.

در همه موارد افزایش عرضه پول ، پول قدرت خرید خود را از دست می دهد. مکانیسم این نوع تورم را می توان به سه نوع طبقه بندی کرد:  تورم ناشی از فشار تقاضا (demand-pull inflation) ، تورم ناشی از فشار هزینه (cost-push inflation) و تورم خودساخته (built-in inflation) است.

تورم ناشی از فشار تقاضا

تورم ناشی از تقاضا زمانی رخ می دهد که افزایش عرضه پول و اعتبار، تقاضای کلی کالا و خدمات را در یک اقتصاد تحریک می کند تا سریع تر از ظرفیت تولید اقتصاد افزایش یابد. این امر باعث افزایش تقاضا و افزایش قیمت می شود.

با داشتن پول بیشتر در دسترس افراد ، احساس مثبت مصرف کننده منجر به هزینه بیشتر می شود و این افزایش تقاضا، قیمت ها را بالاتر می برد. با تقاضای بیشتر و عرضه کمتر، شکاف عرضه و تقاضا ایجاد می شود که در نهایت منجر به افزایش قیمت می شود.

تورم ناشی از فشار هزینه

تورم ناشی از افزایش هزینه در حقیت ناشی از افزایش قیمت هاست که از طریق نهاد های فرآیند تولید انجام می شود. هنگامی که افزودن عرضه پول و اعتبار به یک کالا یا بازاری دیگر هدایت می شود؛ به ویژه هنگامی که این امر با یک شوک منفی اقتصادی برای عرضه کالا های کلیدی همراه باشد ، هزینه کالا های واسطه افزایش می یابد.

این تحولات منجر به افزایش هزینه برای محصول یا خدمات نهایی شده و راه خود را برای افزایش قیمت مصرف کننده پیش می برد. به عنوان مثال ، هنگامی که افزایش عرضه پول باعث رونق احتمالی قیمت نفت می شود ، هزینه انرژی های دیگر نیز می تواند افزایش یابد و به افزایش قیمت مصرف کننده کمک کند  که در معیار های مختلف تورم منعکس می شود.

تورم خودساخته

تورم خودساخته با انتظارات تطبیقی ​​مرتبط است. یعنی دقیقا این طرز فکر که مردم انتظار دارند نرخ تورم فعلی در آینده ادامه یابد. با افزایش قیمت کالاها و خدمات ، کارگران و دیگران انتظار دارند که در آینده با نرخ مشابه به افزایش خود ادامه دهند و برای حفظ سطح زندگی خود هزینه یا دستمزد بیشتری را مطالبه کنند. افزایش دستمزد آن ها منجر به افزایش هزینه کالاها و خدمات می شود و این مارپیچ قیمت دستمزد همچنان ادامه می یابد.

فرمول محاسبه نرخ تورم

از انواع شاخص های قیمت فوق می توان برای محاسبه ارزش تورم بین دو ماه (یا سال) خاص استفاده کرد. در حالی که بسیاری از ماشین حساب های آماده تورم در حال حاضر در درگاه ها و وب سایت های مختلف مالی موجود است ، اما همیشه بهتر است از روش زیر بنایی آگاهی داشته باشید تا با درک واضح محاسبات از صحت آن اطمینان حاصل کنید.

از نظر ریاضی:

Percent inflation rate = (Final CPI Index Value/Initial CPI Value)*100

فرمول فارسی: درصد تورم =100  × (ارزش شاخص نهایی  CPI /ارزش اولیه CPI)

نرخ تورم در واقع شاخصی برای نمایش ارزش پول و قدرت خرید است که در یک بازه زمانی مورد محاسبه قرار می ‌گیرد. نرخ تورم، برابر است با تغییرات نسبی در شاخص قیمت که معمولا شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یا Consumer Price Index است. نرخ تورم ممکن است از طریق محاسبه قیمت هفتگی، ماهانه و سالانه برای یک سبد کالای پایه به دست بیاید. این سبد که به عنوان سبد پایه و شاخص کالا شناخته می‌شود، هر چند سال یک بار روی آن بازنگری انجام می شود.

تورم چه مزایا و معایبی دارد؟

بسته به اینکه سرعت تغییرات قیمت چگونه عمل می کند، تورم را می توان به عنوان یک چیز خوب یا بد تلقی کرد.

به عنوان مثال ، افراد با دارایی های ملموس که دارای ارز هستند، مانند املاک یا کالا های انبار شده، ممکن است مایل باشند تورم را افزایش دهند؛ چرا که این امر باعث افزایش قیمت دارایی های آن ها می شود  که می توانند آن را با نرخ بالاتری بفروشند. با این حال ، خریداران چنین دارایی هایی ممکن است از تورم راضی نباشند، زیرا ملزم به جمع آوری پول بیشتر هستند.  اوراق قرضه دارای شاخص تورم یکی دیگر از گزینه های محبوب سرمایه گذاران برای کسب سود از تورم است .

از سوی دیگر، مردم با نگه داشتن دارایی های گران تر به صورت  ارز، مانند پول نقد یا اوراق قرضه، نیز ممکن است تورم را دوست نداشته باشند، چون ارزش واقعی دارایی های آن ها را  کم می کند. سرمایه گذارانی که به دنبال حفاظت از پرتفوی خود در برابر تورم هستند باید کلاس دارایی های تحت پوشش تورم مانند طلا ، کالا ها و امانت های سرمایه گذاری در املاک و مستغلات (REIT) را در نظر بگیرند.

تورم باعث افزایش دلالی، هم توسط مشاغل در پروژه های مخاطره آمیز و هم توسط افراد در سهام شرکت ها می شود؛ زیرا آن ها انتظار بازدهی بهتر از تورم را دارند.  سطح بهینه تورم تا حدی به جای پس انداز به تشویق برای هزینه کردن ارتقا می یابد. اگر قدرت خرید پول در طول زمان کاهش یابد، ممکن است انگیزه بیشتری برای هزینه کردن در لحظه به جای پس انداز کردن وجود داشته باشد. تورم ممکن است هزینه ها را افزایش دهد. که همین امر می تواند فعالیت های اقتصادی را در یک کشور تقویت کند. تصور می شود که یک رویکرد متعادل ارزش تورم را در محدوده مطلوب و معقول نگه می دارد.

نرخ تورم بالا و متغیر می تواند هزینه های زیادی را بر اقتصاد تحمیل کند. مشاغل ، کارگران و مصرف کنندگان باید همگی تأثیرات افزایش قیمت ها را در تصمیمات خرید، فروش و برنامه ریزی خود محاسبه کنند. این نرخ تورم بالا عدم قطعیت را به اقتصاد تحمیل می کند؛ زیرا سیاست مداران ممکن است در مورد نرخ تورم در آینده اشتباه فکر کنند. انتظار می رود زمان و منابع صرف شده برای تحقیق ، برآورد و تعدیل رفتار اقتصادی به سطح عمومی قیمت ها برسد، نه پایه های واقعی اقتصادی که ناگزیر هزینه ای را برای کل اقتصاد نشان می دهد.

حتی نرخ تورم پایین، پایدار و قابل پیش بینی  که برخی آن را مطلوب می دانند ممکن است به مشکلات جدی در اقتصاد منجر شود؛ چرا که مشخص نیست چگونه، از کجا و چه زمانی پول جدید وارد چرخه اقتصادی می شود. هرگاه پول و اعتبار جدیدی وارد اقتصاد یک کشور شود، همیشه در اختیار افراد یا شرکت های تجاری خاص است و روند تعدیل سطح قیمت با عرضه پول جدید پیش می رود؛ زیرا آن ها پول جدید را خرج می کنند و این پول دست به دست در حساب ها در گردش است.

حتی نرخ تورم پایین در طول زمان، ابتدا برخی از قیمت ها را بالا می برد و بعداً قیمت های دیگر را افزایش می دهد. این تغییر پی در پی در قدرت خرید و قیمت ها (معروف به اثر کانتیلون) به این معنی است که روند تورم نه تنها سطح عمومی قیمت را در طول زمان افزایش می دهد، بلکه قیمت های نسبی ، دستمزد و نرخ بازده را نیز به مرور مسیرش مخدوش می کند . به طور کلی اقتصاددانان درک می کنند که تحریف قیمت های نسبی به دور از تعادل اقتصادی آن ها برای اقتصاد خوب نیست و اقتصاددانان اتریشی حتی معتقدند که این روند محرک اصلی چرخه های رکود در اقتصاد است.

روش های کنترل نرخ تورم

کارشناسان مالی یک کشور مسئولیت مهم کنترل تورم را بر عهده دارند. این امر با اعمال تدابیری از طریق سیاست پولی انجام می شود که به اقدامات بانک مرکزی یا سایر کمیته ها که اندازه و میزان رشد عرضه پول را تعیین می کنند، اشاره می کند.

در ایالات متحده ، اهداف سیاست پولی فدرال شامل نرخ بهره متوسط ​​بلندمدت ، ثبات قیمت و حداکثر اشتغال است و هر یک از این اهداف برای ترویج یک محیط مالی پایدار در نظر گرفته شده است.  موسسات پولی فدرال به طور واضح اهداف بلند مدت تورم را برای حفظ نرخ تورم بلند مدت ثابت نگه می دارند، که تصور می شود برای اقتصاد مفید است.

ثبات قیمت – یا سطح نسبتاً ثابت تورم – به مشاغل این امکان را می دهد تا برای آینده برنامه ریزی کنند؛ زیرا از قیمت های آینده مطلع هستند. فدرال معتقد است که این امر پتانسیل اشتغال را افزایش می دهد که توسط عوامل غیر پولی تعیین می شود و در طول زمان متغیر است؛ بنابراین ممکن است تغییر کند. به همین دلیل، فدرال هدف خاصی برای حداکثر اشتغال تعیین نکرده و این موضوع تا حد زیادی توسط ارزیابی کارفرمایان تعیین می شود. حداکثر اشتغال به معنی بیکاری صفر نیست؛ زیرا در هر زمان با تخلیه افراد و شروع به کار جدید، میزان خاصی از بی ثباتی هم  وجود دارد.

مقامات پولی نیز در شرایط بد اقتصادی اقدامات استثنایی انجام می دهند. به عنوان مثال ، پس از بحران مالی سال 2008 ، فدرال ایالات متحده نرخ بهره را نزدیک به صفر نگه داشت و برنامه خرید اوراق قرضه به نام سیاست تسهیل کمّی (quantitative easing) را دنبال کرده است .

برخی از منتقدان این برنامه ادعا می کردند که این کار باعث افزایش تورم در دلار آمریکا می شود، اما تورم در سال 2007 به اوج خود رسید و طی هشت سال آینده به طور پیوسته کاهش یافت. دلایل پیچیده و زیادی وجود دارد که چرا QE منجر به تورم یا تورم شدید نشد. اگرچه ساده ترین توضیح این است که رکود به خودی خود یک محیط تورمی بسیار برجسته بود و تسهیل کمّی از آثار آن حمایت می کرد.

در نتیجه ، سیاست گذاران آمریکایی سعی کردند تورم را در حدود 2 درصد در سال ثابت نگه دارند. بانک مرکزی اروپا نیز کاهش کمّی تهاجمی به مقابله با تورم منفی در منطقه یورو را دنبال کرده است، و برخی از مکان ها با تجربه نرخ بهره منفی ،آن هم به دلیل ترس از اینکه کاهش قیمت می تواند در منطقه یورو و منجر به رکود اقتصادی شود.

علاوه بر این ، کشور هایی که نرخ رشد بالاتری را تجربه می کنند می توانند نرخ های بالاتری از تورم را جذب کنند. هدف هند حدود 4 درصد است، در حالی که برزیل 4.25 درصد را هدف گرفته است.

چگونه می توان با تورم مقابله کرد؟

سهام به عنوان بهترین پرچین در برابر تورم در نظر گرفته می شود؛ زیرا افزایش قیمت سهام از آثار تورم است. از آنجایی که افزایش عرضه پول در تقریباً همه اقتصادهای مدرن به صورت تزریق اعتبار بانکی از طریق سیستم مالی اتفاق می افتد، بیشترین تأثیر آنی روی قیمت در دارایی های مالی رخ می دهد که دارای ارز هستند، مانند سهام.

علاوه بر این ، ابزار های مالی خاصی وجود دارد که می توان از آن ها برای محافظت از سرمایه گذاری در برابر تورم استفاده کرد. این اوراق شامل اوراق بهادار تحت حفاظت تورم خزانه داری (TIPS) ، اوراق بهادار کم ریسک خزانه است که به تورم مرتبط می شود، طوری که مبلغ اصلی سرمایه گذاری با درصد تورم افزایش می یابد.

همچنین می توانید صندوق سرمایه گذاری مشترک TIPS یا صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله مبتنی بر TIPS (ETF) را انتخاب کنید. برای دسترسی به سهام ، ETF  ها و سایر صندوق هایی که می توانند از خطرات تورم جلوگیری کنند ، شما احتمالاً به یک حساب کارگزاری نیاز داشته باید. انتخاب کارگزار بورس به دلیل تنوع زیادی که در بین آن ها وجود دارد می تواند فرایند خسته کننده ای باشد.

طلا همچنین به عنوان یک پرچین در برابر تورم در نظر گرفته می شود، اگرچه همیشه هم اینطور به نظر نمی رسد.

مفاهیم کلیدی

• تورم نرخ کاهش ارزش پول و در نتیجه افزایش سطح عمومی قیمت کالا و خدمات است.
• تورم گاهی به سه نوع تقسیم می شود: تورم ناشی از فشار تقاضا، تورم ناشی از فشار هزینه و تورم خودساخته.
• متداول ترین شاخص های تورم عبارتند از شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) و شاخص قیمت عمده فروشی  (WPI) .
• بسته به دیدگاه و میزان تغییر نرخ تورم، آن را می توان مثبت یا منفی ارزیابی کرد.

• کسانی که دارایی های ملموس دارند ، مانند املاک یا کالاهای انبار شده ، ممکن است نرخ تورمی را ترجیح دهند که باعث افزایش ارزش دارایی های آن ها می شود.

منبع: investopedia