برای دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، هیچ راه واضح یا آسانی برای مهار برنامه هسته ای ایران وجود ندارد به جز توافقی که بر اساس آن ایران برنامه اتمی خود را در ازای رهایی از تحریم های اقتصادی ایالات متحده، سازمان ملل و اتحادیه اروپا محدود کرده بود.
افزایش قیمت نفت ناشی از تهاجم روسیه به اوکراین و حمایت عمومی مسکو از تهران باعث شده است که راههای حیات اقتصادی و سیاسی ایران افزایش پیدا کند که به متقاعد کردن مقامات ایرانی کمک کرده است که میتوانند صبر کنند.
یک دیپلمات اروپایی که نخواست نامش فاش شود، گفت: هر دو طرف از تحمل وضعیت موجود خوشحال هستند.
یک مقام ارشد ایرانی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «ما عجله نداریم.
ما نفت خود را می فروشیم، تجارت معقولی با بسیاری از کشورها از جمله کشورهای همسایه داریم، ما دوستانمان مانند روسیه و چین را داریم که هر دو با واشنگتن در تضاد هستند… برنامه (هسته ای) ما در حال پیشرفت است. چرا باید عقب نشینی کنیم؟ ”
زمانی که ترامپ از توافق سرپیچی کرد، استدلال کرد که این توافق برای ایران بیش از حد سخاوتمندانه است و تحریمهای شدید ایالات متحده را که برای خفه کردن صادرات نفت ایران طراحی شده بود، به عنوان بخشی از کمپین «فشار حداکثری» دوباره اعمال کرد.
پس از حدود یک سال انتظار، ایران شروع به نقض محدودیتهای هستهای توافق کرد، ذخایر بیشتری از اورانیوم غنیشده جمعآوری کرد، اورانیوم را با خلوص 60 درصد غنیسازی کرد که بسیار بالاتر از حد 3.67 درصد توافق است همچنین از سانتریفیوژهای پیشرفتهتر استفاده کرد.
پس از 16 ماه گفتگوی مستقیم و غیرمستقیم ایالات متحده و ایران، در حالی که اتحادیه اروپا بین طرفین درگیر شد، یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در 8 اوت گفت که آنها پیشنهاد “نهایی” را ارائه کرده اند و انتظار دارند ظرف “حداقل چند هفته” پاسخ داده شود. ”
مهلت 15 آگوست ؟
دیپلمات های منطقه ای گفتند که اتحادیه اروپا به طرفین گفته است که انتظار دارد در 15 آگوست پاسخی دریافت کند، اما هنوز تایید نشده است. در صورتی که ایران قصد پیروی یا پذیرش پیش نویس متن اتحادیه اروپا را داشته باشد، هیچ نشانه ای وجود ندارد. ایالات متحده اعلام کرده است که آماده است تا به سرعت توافقی را بر اساس پیشنهادات اتحادیه اروپا منعقد کند، در حال مطالعه متن است و “همانطور که خواسته شد” پاسخ خواهد داد.
یکی از مقامات ارشد ایرانی گفت: “جنگ اوکراین، قیمت بالای نفت، افزایش تنش بین واشنگتن و چین، تعادل سیاسی را تغییر داده است. بنابراین، زمان برای ایران مهم نیست.”
پس از ماهها گفتوگو با پایان یافتن زمان، مقامات ایالات متحده رویکرد خود را تغییر دادند و گفتند تا زمانی که این توافق در راستای منافع امنیت ملی ایالات متحده باشد، از آن پیروی میکنند.
اگر بایدن، این توافق را قبل از انتخابات میان دوره ای 8 نوامبر که در آن حزبش کنترل هر دو مجلس کنگره را از دست بدهد، احیا کند، مطمئناً مورد انتقاد جمهوری خواهان قرار خواهد گرفت.
در حالی که بایدن گفته است که اقدام نظامی را به عنوان آخرین راه حل برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای انجام خواهد داد، واشنگتن از انجام این کار با توجه به خطر ایجاد یک جنگ منطقه ای گسترده تر یا حمله ایران به ایالات متحده یا متحدانش در جاهای دیگر متنفر است.
انتقادات داخلی از دولت احتمالاً پس از کیفرخواست هفته گذشته علیه یک مرد ایرانی به اتهام برنامه ریزی برای قتل جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید و حمله با چاقو به سلمان رشدی، رماننویس، شدیدتر خواهد بود.
فقدان گزینه های سیاسی بهتر برای واشنگتن، و دیدگاه تهران مبنی بر اینکه زمان به نفع آنها است، می تواند توافق را معلق کند.
هنری روم، تحلیلگر گروه اوراسیا، گفت: «هم ایالات متحده و هم ایران دلایل قانعکنندهای برای احیای چشمانداز این توافق دارند، حتی اگر به نظر نمیرسد که هیچیک مایل به دادن امتیازاتی باشند که در واقع احیای آن را تسهیل میکند».
رم گفت: «مشخص نیست که آیا رهبران ایران تصمیم گرفتهاند توافق را احیا نکنند یا تصمیم قطعی نگرفتهاند، اما در هر صورت، ادامه این دوره احتمالاً منافع آنها را تامین میکند.»
او گفت: «این واقعیت که غرب مدتها تهدید کرده بود که زمان کم است، احتمالاً اعتبار آن را در اصرار بر نهایی بودن و غیرقابل مذاکره بودن توافق روی میز تضعیف کرده است».