سلام به همراهان عزیز مجموعۀ برنامه‌ریزی مالی و آکادمی G2O
بسیاری از خطاهای ژئوپولیتیکی دنیا در طول جنگ‌ها یا درگیری‌های پرخشونت رخ داده‌اند. این اشتباهات یا در دورانی پرتنش که به تعارضات می‌انجامید رخ می‌دادند یا در حین نزاع با یک دولت ملی دیگر. تاریخ سرشار از چنین اشتباهاتی است.
البته هر از گاهی خطایی در جهان رخ می‌دهد که به دور از جنگ و خشونت است. چنین موقعیت‌هایی تقریبا همیشه مربوط به یک دولت ملی است که به‌جای آسیب به کشوری دیگری به‌نحوی به خودشان آسیب می‌رسانند. چیزی مثل خودزنی.
یکی از نمونه‌های معروف از چنین خودزنی‌هایی، دسترسی به اینترنت در کره‌شمالی است. در ویکیپدیا می‌خوانیم: «کره‌شمالی دسترسی به اینترنت دارد اما استفاده از آن تنها منوط به مجوز رسمی از دولت است. اینترنت معمولاً در راستای اهداف دولتی و یا توسط خارجی‌ها استفاده می‌شود. کشور زیرساخت پهنای باند دارد از جمله ارتباطات فیبر نوری میان نهادهای مهم. خدمات آنلاین برای افراد و نهادها از طریق یک شبکه داخلی رایگان صورت می‌گیرد و دسترسی به اینترنت جهانی تنها برای عده‌ای خاص میسر است.»
رهبری این کشور اساساً تصمیم گرفته اینترنت تنها توسط دولت و خانواده حاکم استفاده شود. شهروندان عادی و صاحبان کسب‌وکار نمی‌توانند بدون مجوز از اینترنت آزاد استفاده کنند. اما می‌توانند از یک اینترانت استفاده کنند که از لحاظ ظاهری به اینترنت واقعی شباهت دارد اما در حقیقت آزادی و ارزش واقعی یک سیستم آزاد را ندارد.
فهمیدن این که این تصمیم، اشتباه بزرگی بوده کار سختی نیست. آنها کنترل مستبدانۀ کشور و مردم را به شکوفایی اقتصادی ترجیح دادند. گرچه به احتمال زیاد این تصمیمی کلیدی در راستای تحکیم قدرت بوده اما عواقب فاجعه‌باری را برای مردمان این کشور به بار آورده است.
چین نیز دارد همین اشتباه را تکرار می‌کند.
ابر قدرت شرقی در طول زمان رابطۀ جالبی با بیتکوین داشته است. سال‌ها است که دولت، ارز دیجیتال و فعالیت‌های مرتبط با آن را ممنوع کرده است. اما این ممنوعیت تنها برای شهروندان یا کارآفرینان عادی است. اگر مامور دولتی باشید یا بتوانید مجوز دولتی بگیرید می‌توانید به‌طور قانونی از شبکۀ بیتکوین استفاده کنید. این عیناً همان استراتژی اینترنت کره‌شمالی است- حفظ تکنولوژی قدرتمند برای نورچشمی‌ها و خودی‌ها.
اما چین اخیراً موضع ضد بیتکوین خود را تشدید کرده است. در هفته‌های اخیر ممنوعیت مضاعفی اعمال کرده‌اند که منجر به تعطیل شدن بیش از 90 درصد از کل ماینرهای بیتکوین در کشور شده است. این ماینرها دو انتخاب دارند- یا صبورانه منتظر بمانند تا شاید بعدها مسئولین به آنها اجازه دهند فعالیتشان را دوباره از سر بگیرند یا همه‌چیز را بردارند و آنجا را ترک کنند تا کسب‌وکار خود را در جای دیگری از نو بسازند.
همان‌طور که انتظار می‌رود بسیاری از ماینرهای چین راه دوم را انتخاب کردند. این تصمیم یعنی باید تجهیزات استخراج خود را جمع کنند و به مکان دیگری منتقل کنند، دوباره آنها را در آن مکان جدید راه بیندازند و فعالیت‌های استخراج خود را از سر بگیرند. در نمودار زیر با توجه به سقوط چشمگیر نرخ کلی هش (HashRate) در روزهای اخیر، مشاهده می‌کنید که این اتفاق هم‌اکنون در حال رخ دادن است.
زیبایی بیتکوین در این است که چنین کاهشی در نرخ هش به‌سرعت با تنظیمات درجه سختی شبکه (mining difficulty adjustment) استخراج که تقریباً هر دو هفته یک‌بار اعمال می‌شود اصلاح خواهد شد. اگر عملکرد آن را نمی‌دانید ساده‌ترین توضیح این است که استخراج بیتکوین برای کسانی که هنوز در شبکه هستند آسان‌تر خواهد شد (یعنی ماینرهای باقیمانده در شبکه تا وقتی ماینرهایی که رفته‌اند دوباره بتوانند به فعالیت‌های استخراج خود بازگردند، سودآوری بیشتری خواهند.)
چندین نتیجۀ قابل توجه:
نخست این که این اقدام چین مشت محکمی است بر دهان منتقدین بیتکوین. همیشه دلیل مخالفان بیتکوین برای مخالفت با این شبکه، سهم بازار استخراج چین یا توانایی این کشور در کنترل یا دستکاری این شبکه بوده است . با خروج ماینرها از این کشور، این بحث و استدلال رنگ می‌بازد. چین بیتکوین را کنترل نمی‌کند و هرگز نکرده. همچنین بازار آزاد محرک‌های اقتصادی همواره ماینرهای بیتکوین را به یافتن انرژی ارزان‌قیمت‌تر سوق می‌دهند؛ به‌خصوص در مناطقی که بیشترین ثبات سیاسی و نظارتی وجود دارد.
آمریکا برندۀ بزرگ این موقعیت است. به‌عنوان نمونه سود کم‌نظیر نرخ هش بزرگ‌ترین استخر استخراج بیتکوین در آمریکا را مشاهده کنید.
آمریکا برندۀ بزرگ این موقعیت است. به‌عنوان نمونه سود کم‌نظیر نرخ هش بزرگ‌ترین استخر استخراج بیتکوین در آمریکا را مشاهده کنید.
در حالی‌که چین در حال از دست دادن سهم بازار خود در استخراج بیتکوین است ایالات‌متحده سهم بازار خود را بزرگ‌تر می‌کند. الزاماً یک‌به‌یک نخواهد بود زیرا برخی از ماینرهای چینی به آمریکا نخواهند آمد اما بعید می‌دانم بتوان گفت کشور دیگری بیش از آمریکا از این شرایط سود خواهد برد.
به همین خاطر است که این مقاله را با خطای ژئوپولیتیکی آغاز کردم. چین مسیری را برگزیده که رفته‌رفته بیشتر ابعاد این خودزنی در آن مشخص می‌شود و در عین حال پیروزی بزرگ و بدون خشونتی را تقدیم به یک ابرقدرت غربی کرده است. شاید فعلاً یا حتی سال‌ها بعد مشخص نشود. اما این اتفاقی‌است که اکنون شاهدش هستیم.
تاریخ‌نگاران خواهند نوشت که چین نرخ‌هش بالایی در درون مرزهای جغرافیایی خود داشت اما با این حال تصمیم گرفت آن نرخ هش را به جوامع سرمایه‌دار و دموکراتیک تقدیم کند. چین هم مثل کره‌شمالی که تصمیم گرفت اینترنت را فقط برای نورچشمی‌ها نگاه دارد، مرتکب اشتباه بزرگی شده‌است. از آن بدتر، تصمیم چین برای تولید یک ارز دیجیتال دولت ملی است که شبیه به «اینترنت» داخلی کره است.
همان‌طور که بارها گفته‌ایم این سیستم‌های آزاد، سیستم‌های بسته و محدود را شکست می‌دهند. رویکرد چین در ممنوعیت یک سیستم پولی آزاد به‌منظور ایجاد یک سیستم پولی به‌شدت کنترل‌شده نمی‌تواند استراتژی سودمندی برای شهروندان این کشور باشد. اما درست مثل کره‌شمالی این تصمیم به تحکیم قدرت و تداوم دیکتاتوری در این کشور کمک خواهد کرد.
اما ایالات متحده تصمیم گرفته سیستم پولی آزاد را با آغوش باز بپذیرد. با حمایت از تیم‌های رهبری سیاسی و نظارتی، این کشور رهبر جهانی این شبکه پولی آزاد خواهد شد. صرف‌نظر از این که ما این شبکه را بپذیریم یا نه کشورهای زیادی در سرتاسر دنیا شبکه بیتکوین را خواهند پذیرفت. همان‌طور که تصمیم کره‌شمالی یا سایر کشورها برای حذف و سانسور اینترنت اهمیتی ندارد و کشورهای دیگر به سیستم اطلاعات آزاد متصلند، رفتار یک کشور با بیتکوین هم برای سایر کشورها اهمیتی نخواهد داشت. همچنان کشورهای بیشتری در انتظار ورود به سیستم پولی آزاد خواهند بود.
این زیبایی بیتکوین است. به مسائل ژئوپولیتکی اهمیتی نمی‌دهد. سیاست پولی برایش اهمیتی ندارد و درگیر احساسات نمی‌شود. شبکه بیتکوین به کار خود ادامه می‌دهد و هدفی را که دارد دنبال می‌کند- فراهم آوردن یک سیستم پرداخت نامتمرکز که هرکسی در هر جای دنیا با دسترسی به اینترنت می‌تواند از آن استفاه کند.
چین یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات ژئوپولیتیکی اخیر را مرتکب شد. ایالات‌متحده بزرگ‌ترین ذینفع این موقعیت است و آمریکایی‌ها باید برای این هدیه جشن بگیرند و از آن به نفع خود استفاده کنند. در بازی شطرنج لازم نیست همیشه برنده شوید؛ گاهی تنها باید منتظر باشید تا حریف‌تان اشتباه کند.
ایام به کام.
