به منظور درک بهتر واگرایی در اندیکاتورها، قبل از هر چیز باید بدانیم که اندیکاتورهای واگرایی، چگونه اندیکاتورهایی هستند. به طور خلاصه می‎توان گفت که اندیکاتورها در واقع شاخص‌هایی هستند که در نمودارهای بازار، واگرایی را نشان می‎دهند. واگرایی معمولاً زمانی رخ می‎دهد که اسیلاتور و نمودار در جهت‎ های مختلف حرکت کنند؛ به عنوان مثال، وقتی در بازار بورس، قیمت یک سهم افزایش بی‎سابقه‎ ای داشته باشد و در همان زمان اسیلاتور به سمت پایین در حال حرکت باشد، واگرایی ایجاد می‎شود. از آن جایی که برخورداری از درک کاملی از واگرایی در اندیکاتور و کاربرد آن در بازار بورس حائز اهمیت است، تصمیم گرفتیم تا در این مقاله درباره واگرایی اندیکاتورها و واگرایی در بورس با استفاده از اندیکاتورها و دیگر موضوعات مرتبط، بیشتر صحبت کنیم، پس با ما همراه باشید.

فهرست عناوین مقاله :

• واگرایی چیست؟
• انواع واگرایی
• اندیکاتور چیست؟
• واگرایی در بازار بورس
• نکات آموزشی واگرایی اندیکاتورها 
• اندیکاتورهای مناسب برای دستیابی به واگرایی در بورس کدام هستند؟
• در کار با واگرایی عملکرد RSI  بهتر است یا MACD؟

واگرایی چیست؟

به طور کلی، واگرایی به معنی حرکت اندیکاتور و قیمت در خلاف جهت یکدیگر است که معمولاً در نتیجه آن قیمت از ادامه حرکت می‎ایستد و تغییر جهت می‎دهد. بروز واگرایی در اندیکاتورها یکی از سیگنال‎های قوی در علم تحلیل تکنیکال محسوب می‎شود.

انواع واگرایی

واگرایی را به چند گروه تقسیم‌بندی می‎کنند:

1. واگرایی معمولی یا Regular Divergence

واگرایی معمولی هم به دو دسته واگرایی منفی و واگرایی مثبت تقسیم بندی می‎شود:

الف- واگرایی معمولی منفی : واگرایی معمولی منفی اغلب زمانی دیده می‎شود که سقف جدیدی از قیمت به وجود میاید ولی اندیکاتور قادر نیست سقف جدیدی را بالاتر از سقف قبلی تشکیل ده ، البته این حالت هشداری است مبنی برای اینکه کنترل ریسک صورت بگیرد چون امکان نزول بازار به وسیله اندیکاتور MACD  تأیید می‎شود.

این نوع واگرایی برای افرادی مناسب است که به فکر به دست آوردن سود در بازه زمانی کوتاه مدتی هستند، واگرایی منفی نشانه این است که روند بازار وارد یک فاز نزولی جدید شده است و به همین دلیل چشم انداز معاملاتی را مطلوب برانداز نمی‎کنند.

ب- واگرایی معمولی مثبت : واگرایی معمولی مثبت اغلب در روند نزولی به وجود می‎اید و به این گونه است که قیمت به کف جدیدی که غالباً  پایین‎تر از کف قبلی است، می‎رسد ولی اندیکاتور نمی‎تواند کف جدید بسازد. معمولاً بعد از دیدن واگرایی مثبت در اندیکاتور، همان طور که قیمت  سهم، روند نزولی دارد، شاهد رشد سهم و صعودی شدن روند هم خواهیم بود.

2. واگرایی مخفی

معمولاً این نوع از واگرایی زمانی به وجود می‎آید که قیمت در حال اصلاح شدن است. واگرایی مخفی به دو گروه تقسیم بندی می‎شود:

الف – واگرایی مخفی مثبت:  این نوع از واگرایی زمانی رخ می‎دهد که قیمت کفی بالاتر از کف قبلی خود ایجاد می‎کند اما اندیکاتور یک کف پایین‎تر از کف قبلی تشکیل می‎دهد.

ب – واگرایی مخفی منفی: در این نوع واگرایی که معمولاً در حین یک روند نزولی به وجود می‎آید، قیمت نمی‎تواند به سقف قبلی خود برسد اما اندیکاتور یک سقف بالاتر از سقف قبلی خود ایجاد می‎کند و این موضوع غالباً هشداری برای ریزش سهم است.

3. واگرایی زمانی یا Time Divergence

واگرایی زمانی، به اختلاف در میان قیمت و زمان گفته می‌شود. در این نوع واگرایی، به رفتار اندیکاتور زیاد توجه نمی‎شود زیرا مدت زمان اصلاح شدن روند اهمیت بیشتری دارد. در واگرایی زمانی، برای شناسایی از دنباله‌های فیبوناچی زمانی استفاده می‌شود.

واگرایی زمانی به دو گروه تقسیم بندی می‎شود:

الف-  واگرایی زمانی معمولی  یا Regular Time Divergence

واگرایی زمانی معمولی، غالباً در روند اصلاحی بازار روی می‎دهد و وقتی که تعداد شمع‌های اصلاح نسبت به تعداد شمع‌های قبلی بیشتر شود، این واگرایی اتفاق می‎افتد.

در این حالت، تحلیلگران ادامه دار بودن حرکت قبلی سهم را پیش بینی می‌کنند و ادعا می‎کنند که تمایلی به چرخش روند در بازار وجود نخواهد داشت.

ب- واگرایی زمانی هوشمند  یا Smart Time Divergence

در واگرایی زمانی هوشمند، تعداد شمع‌های سابق از شمع‌های اصلاحی بیشتر است. به همین دلیل، در روند اصلاحی، قدرت بازار از قدرت معامله گران کمتر خواهد بود.

در این صورت، انتظار می‎رود که روند قبلی به عنوان یک روند ادامه دار پیش برود. البته برای مشاهده واگرایی زمانی هوشمند، باید فیبوناچی بازگشت زمانی را رسم کنید.

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتورها ابزارهای ثانویه‌ای هستند که بر مبنای محاسبه حجم معاملات،  قیمت و جریانات نقدی پولی، نوسانات واقعی قیمت را محاسبه می‎کنند. مطالعه مقاله اندیکاتور حجم معاملات را از دست ندهید.

هم چنین اندیکاتورها این امکان را به تحلیلگران می‎دهند تا بتواند اطلاعات اضافی و مازاد بر روند کلی سهم را جمع آوری کنند.

اندیکاتورها را به دو دسته تقسیم بندی می کنند :

1. اندیکاتورهای پیشرو یا Leading Indicators:  این نوع اندیکاتورها در واقع یک نوع سیگنال برای شناسایی رویدادهای آینده هستند و قابلیت پیش بینی رخدادهای صورت گرفته در قیمت را دارند. اغلب اندیکاتورهای پیشرو شامل اسیلاتورها می‎شوند. اسیلاتورها معمولاً در یک بازه خاص در حال نوسان هستند؛ به عنوان مثال اندیکاتور RSI  یک اندیکاتور پیشرو تلقی می‎شود و در عین حال جزء اسیلاتورها هم به حساب می‎آید زیرا در بازه ۰ تا ۱۰۰ است (به طور معمول بین  ۳۰ تا ۷۰ ) در حال نوسان است. هم چنین در حین این نوسان، نقاط اشباع خرید  (Overbought)  و اشباع فروش (Oversold)  مورد بررسی قرار می‎گیرد. به طور کلی زمانی که در روند با اشباع خرید مواجه می‎شویم باید منتظر باشیم تا روند به مرور سیر کاهشی نشان دهد و چنانچه به نقطه اشباع فروش رسیدیم، به معنی است که روند آماده ورود به سیر صعودی است
2. اندیکاتورهای تأخیری یا Lagging Indicators :  اندیکاتور تأخیری، در طول روند، اطلاعات ارزشمند و مفیدی درباره سهم در اختیار تحلیلگران قرار می‎دهند. در اصل این اندیکاتور، امکان پیش بینی روند را که در اندیکاتور پیشرو وجود دارد، ندارد و روی روند معاملاتی بیشتر متمرکز است و کمتر پیش می‎آید که سیگنال‎های خرید و فروش را به معامله گران بدهد. میانگین متحرک و باند بولینگر نمونه ‎هایی از این اندیکاتور است.

چگونه از واگرایی استفاده کنیم؟

مفهوم واگرایی در بورس این است که روند فعلی پایان یافته و امکان دارد قیمت در جهت دیگری حرکت کند. در صورتی که واگرایی را مشاهده کردید، می‌توانید برای تحلیل یک سهم از آن از یکی از روش‎های زیر استفاده کنید:

1. اگر موقعیت شما باز و سودآور است، برای بستن آن و کسب سود آماده شوید.
2. اگر می‎خواهید فرصتی برای باز کردن موقعیت به دست آورید، واگرایی این امکان را فراهم می‎کند که در جهت مخالف، وضعیت مناسبی برای باز کردن به وجود بیاورید.

واگرایی در بازار بورس

در آموزش کار با واگرایی در بورس، استفاده از  اندیکاتور‌های CCI ، RSI ، MACD  و استوکاستیک برای تحلیل بازار توصیه می‌شود.

واگرایی در بورس به شرایطی گفته می‎شود که قیمت سهم به یک سو حرکت می‌کند و اندیکاتور تغییر جهت می‌دهد و در جهت مخالف حرکت می‌کند؛ به عنوان مثال، برای چندین هفته قیمت هم جهت با اندیکاتور RSI  افزایش می‎یابد، اما در بعضی موارد RSI  تغییر جهت می‎دهد و به سمت پایین حرکت می‌کند.

اولین کاربرد استفاده از واگرایی‎ها در بازار بورس این است که واگرایی می‎تواند سیگنال پایان احتمالی یک حرکت را صادر کند؛ به عبارت دیگر اگر مدتی است که وارد یک سهم شده‎اید با استفاده از واگرایی می‌توانید به سود کسب شده قناعت کنید و از سهم خارج شوید. دومین کاربرد استفاده از واگرایی‎ها در بازار بورس در زمان‌هایی است که در پی فرصتی برای شناسایی موقعیت جدید و ورود به سهم هستید. در چنین زمان‎هایی هنگامی که یک واگرایی رخ می‌دهد، موقعیت سهم را بررسی کرده و پس از اینکه سیگنال قطعی برای ورود به سهم را دریافت کردید، اقدام کنید.

در ضمن به طور پیش فرض هیچ اندیکاتور واگرایی در Metatrader 4 وجود ندارد. ولی می‌توانید آن‌ها را به طور رایگان دانلود کرده و در Metatrader 4  نصب کنید.

نکات آموزشی واگرایی اندیکاتورها

در صورتی که در تحلیل‎های خود از واگرایی استفاده می‌کنید،  باید چند نکته را در نظر داشته باشید:

در کار با واگرایی در اندیکاتور به این موضوع توجه کنید که واگرایی، سیگنالی برای شروع معاملات نیست و می‌تواند در مدت زمانی طولانی روی دهد؛ به عنوان مثال، ممکن است در یک نمودار روزانه بورس شاهد واگرایی باشید، قیمت در حال افزایش باشد، اما اندیکاتور RSI  شروع به حرکت رو به پایین کند. این وضعیت می‎تواند طی 10 روز آینده ادامه یابد یعنی قیمت افزایش ‌یابد و اسیلاتور رو به پایین حرکت کند. فقط در روز یازدهم ممکن است قیمت شکسته شده و افت قیمت آغاز شود.

به همین دلیل، مهم است که در کار با واگرایی در اندیکاتور‌ تأیید سیگنال را مورد بررسی قرار دهید، یعنی برای باز کردن موقعیت در جهت صعودی یا نزولی، سیگنالی جداگانه داشته باشید.

هرگز تصمیمات خود را برای ورود به یک سهم در بازار بورس تنها بر اساس واگرایی قرار ندهید زیرا هر واگرایی به تغییر جهت ختم نمی‌شود. گاهی اتفاق می‌افتد که روند، قدرت خود را از دست می‌دهد و واگرایی مشاهده می‌شود اما پس از مدتی روند قبلی دوباره از سر گرفته‌ می‌شود.

نکته‌ مهم دیگر در کار با واگرایی در اندیکاتور‌، این است که امکان ترکیب واگرایی با انواع دیگری از روش‌های تحلیل تکنیکال وجود دارد. اگر متوجه شدید که واگرایی نزدیک به یک مقاومت مهم در بورس روی داده‌ است، احتمالاً حرکتی در جهت مخالف وجود داشته است.

هم چنین در کار با واگرایی در اندیکاتور‌، در هر بازه زمانی می‌توانید واگرایی را مشاهده کنید، از مقادیر کوتاه نظیر ۱ ماه، ۵ ماه و .. گرفته‌ تا بالاترین میزان روزانه، هفتگی و ماهانه؛ با این حال هرچه بازه زمانی بزرگ‎تر باشد، واگرایی که در سهام روی داده از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ به عنوان مثال، پس از یک واگرایی در نمودار روزانه، روند در بازار بورس می‎تواند به طور کامل تغییر کند.

اندیکاتورهای مناسب برای دستیابی به واگرایی در بورس کدام هستند؟

اهمیت یادگیری کار با واگرایی در اندیکاتور‌، از این جهت است که واگرایی پدیده‌ای بسیار رایج است. به عبارتی دیگر برای بررسی تحلیل تکنیکال بازار، تنها به یک اندیکاتور و یک نمودار قیمت نیاز است. با این حال شما می‌توانید از اغلب اندیکاتور‌ها برای دستیابی به واگرایی استفاده کنید ولی مشهورترین آن‎ها، RSI  و MACD هستند.

1. اندیکاتور RSI برای تحلیل تکنیکال در بازار بورس

اولین اندیکاتوری که در کار با واگرایی در اندیکاتور‌ توصیه می‌شود، RSI  است. این اندیکاتور در زمان‌های مختلف و در موقعیت‌های گوناگون بازار بورس بسیار خوب عمل می‌کند. با این حال توصیه می‌شود دوره‎های RSI  را از استاندارد 14 به 7 یا 9 کاهش دهید. این کار باعث می‎شود سیگنال‌های بیشتری از موقعیت‎های واگرایی به دست بیاید که البته ممکن است بعضی از آن‌ها نادرست باشند. RSI  در فارکس، بازار بورس و مبادله کالا به خوبی کار می‌کند.

اندیکاتور RSI   نشان می‎دهد که آیا یک بورس با قیمت‌های اخیر، بیش از حد خریداری شده یا بیش از حد فروخته شده است و سود و زیان متوسط ​​قیمت را در یک بازه زمانی مشخص محاسبه می‌کند که معمولاً دوره زمانی پیش فرض 14 روز است.

مقادیر اندیکاتور RSI  در بازه عددی 0 تا 100 رسم می‌شوند. در کار با واگرایی در اندیکاتور‌ باید توجه داشت مقادیر بیش از 70 نشان دهنده خرید بیش از حد یک سهام در بازار بورس در مقایسه با سطح قیمت‌های اخیر است و مقادیر کمتر از 30، سهامی را که بیش از حد فروخته می‌شود، نشان می‎دهد. در یک نگاه جامع، مقادیر بالای 50 ، روند صعودی و مقادیر زیر 50 روند نزولی محسوب می‌شوند.

2. اندیکاتور MACD برای تحلیل واگرایی در بازار بورس

دومین اسیلاتوری که در کار با واگرایی در اندیکاتور‌ توصیه می‌شود MACD است. واگرایی در MACD  خصوصاً در بازه‎های زمانی بالاتر که بیشتر در معاملات بازار بورس استفاده می‌شوند، مؤثر است. از MACD  می‎توان با تنظیمات استاندارد 12، 26 و 9 استفاده کرد.

در کار با واگرایی در اندیکاتور‌، به این نکته توجه کنید که اندیکاتور MACD بیشتر به منظور سنجش قدرت حرکت قیمت سهام در بورس مورد استفاده قرار می‎گیرد، به این صورت که این کار با اندازه‌گیری واگرایی بین دو میانگین متحرک نمایی(EMA)  انجام می‌شود و معمولاً یکی از EMA  ها 12 دوره و دیگری با 26 دوره همراه است.

خط MACD با کسر میانگین متحرک نمایی 26 دوره‌ای از میانگین متحرک نمایی12  دوره‌ای ایجاد می‌شود و یک خط میانگین متحرک نمایی دیگر که 9 دوره‌ای است، این محاسبه را به عنوان یک نمودار روی نمایش اولیه MACD  ترسیم می‌کند. یک خط دیگر هم که مقدار آن صفر است، مقادیر مثبت یا منفی را برای MACD  به وجود می‎آورد.

به طور کلی در کار با واگرایی در اندیکاتور،‌ تفکیک بیشتر بین EMA با 12 دوره و EMA با 26 دوره نشان دهنده این است که حرکت بازار بورس به سمت بالا یا پایین افزایش پیدا کرده است یا خیر.

در کار با واگرایی عملکرد RSI  بهتر است یا MACD؟

در سال‎های اخیر، مطالعات متعددی درباره کارکرد این شاخص‌ها در شرایط مختلف بازار انجام شده و نتیجه این بوده است که هر دو اندیکاتور‌ دارای نقاط قوتی هستند و انتخاب آن‎ها باید با توجه به اهداف معاملات و شرایط بازار بورس، صورت بگیرد.

در کار با واگرایی در اندیکاتور معلوم شد که اندیکاتور RSI، شاخص فنی منتخب در بعضی از موقعیت‌های تجاری به حساب می‎آید و اندیکاتور MACD  در سایر سناریوهای تجاری نسبت به آن برتری دارد.

بنابراین در کار با واگرایی در اندیکاتور‌، برای ورود به معاملات باید از سیگنال‌های ترکیبی از چندین شاخص فنی یا متد‌های مختلف معاملاتی استفاده کنید. این امر، شما را مطمئن می‏کند که معاملات شما به احتمال زیاد با موفقیت همراه خواهد بود. به عبارت دیگر، تصمیم گیری در مورد معاملات تنها با استفاده از سیگنال‌های یک شاخص، ایده خوبی نیست و ممکن است موجب ضرر و زیان شود.

سخن پایانی

برای کسانی که تحلیل تکنیکال انجام می‎دهند، واگرایی فاکتور مهمی برای تخمین روند سهم است. معمولاً تشخیص واگرایی‌ها به کمک اندیکاتورها و روند قیمتی سهم انجام می‎شود؛ از این رو اندیکاتور یکی از ابزارهای دقیق برای شناسایی واگرایی‌‎ها به حساب می‎آید. هم چنین به این نکته توجه داشته باشید که واگرایی چون برخلاف جهت مسیر حرکت سهم است، همیشه امکان اینکه مسیر کامل نشود وجود دارد و چنانچه مبنای خرید را صرفاً بر اساس واگرایی‌ها قرار بدهیم درصد شکست در معاملات افزایش بیشتر می‎شود.