آموزشی, ارزهای دیجیتال
آیا کد (برنامه کامپیوتری)، قانون است؟ معرفی قراردادهای هوشمند
8 دقیقه زمان مطالعه
معرفی قراردادهای هوشمند
معرفی قراردادهای هوشمند

در ابتدا در ویدیو زیر درباره معرفی قرارداد هوشمند، بستر های قرارداد هوشمند، کاربردهای قرارداد هوشمند، ریسک های قرارداد هوشمند، آینده قرارداد هوشمند توضیحات مختصری داده شده است برای آشنایی بیشتر با ادامه مقاله همراه ما باشید:

ویدیو دارای زیر نویس فارسی چسبیده میباشد.

معرفی

تا حالا اصطلاح “کد (برنامه کامپیوتری)، قانون است” را شنیدید؟ که از تکنولوژی جهت اعمال قوانین استفاده میشود؟ در این صورت  ایا اصلا نیاز به وکیل داریم؟ یا شاید میتونیم توی دنیای کاملا خودکار زندگی کنیم که کد ها به ما میگن چه کار میتونیم بکنیم و نمیتونیم؟ با توسعه فعلی قراردادهای هوشمند، این سناریوی اینده نگرانه ممکنه از چیزی که فکر کنیم به ما نزدیک تر باشه!

قرارداد هوشمند چیست؟

یک قرارداد هوشمند یک تکه کد هست که به صورت کاملا خودکار و قطعی میتونه اجرا بشه! کد قرارداد هوشمند معمولا روی شبکه های بلاکچینی ذخیره و اجرا میشوند تا کاملا امن و بدون نیاز به اعتماد باشند! قراردادهای هوشمند همچنین توانایی دریافت، ذخیره و ارسال دارایی و یا حتی فراخوانی قراردادهای هوشمند دیگه رو هم دارند! اونها منطق If-then(یک منظق در برنامه نوسی) رو دنبال میکنند که باعث میشه به راحتی قابل برنامه ریزی باشند!

قراردادهای هوشمند قصد دارند عامل انسانی رو از تصمیم گیری ها حذف کنند. عامل انسانی اغلب اثبات کرده که میتونه مستعد بیشترین خطا  و عامل غیر قابل اطمینان در استاندارد قرارداد های سنتی باشه!

یک دستگاه فروش در اکثر مواقع میتونه یک مقایسه خوبی نسبت به قراردادهای هوشمند باشه چون شباهت هایی به همدیگه دارند. یک دستگاه فروش معمولی به نحوی برنامه ریزی میشه که اجازه میده یک سری عملیات ها و تغییر وضعیت ها بر اساس ورودی ها انجام بگیره.همچنین در یک حالت کاملا قطعی کار میکنند!برای مثال، قصد دارید یک قوطی کوکولا با قیمت 2 دلار خریداری کنید و شما فقط یک دلار پول دارید، مهم نیست چند بار تلاش میکنید، درنهایت نمیتونید نوشیدنی رو دریافت کنید!از طرفی دیگه، اگه شما 3دلار وارد دستگاه کنید، دستگاه به شما یک قوطی میده و تغییرات مناسب رو انجام میده!

حتی تغییراتی که داده میشه ، انتخاب هایی از پیش تعیین شده و برنامه ریزی شده دارند بر اساس اینکه کدام سکه ها در دسترس هستند و کدام سکه ها رو دستگاه قصد داره زودتر از شر اونها خلاص بشه!

قراردادهای هوشمند میتونند کاملا به اطلاعات موجود بر روی بلاکچین ها اتکا کنند، برای مثال اگر شما به من 10 توکن Aبدید,من به شما 10توکن Bمیدم(با فرض اینکه توکن AوB روی یک شبکه بلاکچینی باشند) یا اینکه میتونن به منابع اطلاعاتی خارجی اعتماد کنند. برای مثال به قیمت شاخص S&P500 یا قیمت اتریوم! مثال دوم کار قراردادهای هوشمند رو سخت تر میکنند چون مجبور به اعتماد به اطلاعات دنیای واقعی هستند!این اعتماد مورد نیاز میتونه به وسیله اوراکل ها به حداقل برسه ، اما حتی در سرویس های اوراکلی هم مجبور به اعتماد هستیم! در حال حاظر تعدادی پروژه وجود داره که با استفاده از مشوق هایی باعث میشوند که اوراکل ها اطلاعات صحیح رو فراهم کنند! پروژه Chainlink  مشخصا در این دسته بندی قرار میگیره!

اتریوم یک نمونه خوب از یک شبکه بلاکچینی هست که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکنه و این امکان رو برای برنامه نویسان فراهم میکنه تا قراردادهای هوشمند خودشون رو پیاده سازی کنند. یک قرارداد هوشمند میتونه به زبان برنامه نویسی سالیدیتی نوشته بشه که اختصاصا به همین منظور ساخته شده.در شبکه اتریوم،تمامی قراردادهای هوشمنده پیاده سازی شده غیر قابل تغییر هستند.این به این معناس که به محض اینکه پیاده سازی شدند قابلیت تغییر ندارند که همین موجب به وجود اومدن ریسک هایی میشه که راجع بهشون صحبت میکنیم.قراردادهای هوشمند در اتریوم همچنین غیرمتمرکز هستند یعنی یک دستگاه واحد، قرارداد ها رو کنترل نمیکنه. در واقع، همه ی نود ها در شبکه اتریوم یک قرارداد رو با یک وضعیت همزمان ذخیره میکنند!

اگرچه اتریوم در حال حاظر محبوبترین بستر قراردادهای هوشمند با اهداف عمومی هست اما تنها بستر موجود نیست و تعدادی رقیب هم دارد.

بعضی از اونها کاردانو، تزوس ، ایاس و ترون هستند اما همه ی اونها مشخصات یکسانی ندارند!

واژه قرارداد هوشمند اولین بار توسط یک رمزنگار معروف به نام نیک زابو در اوایل دهه 1990 ساخته شد. بر خلاف اینکه این نام بدرستی بیانگر مفهوم خود نمیباشد اما عموما استفاده میشه خصوصا در صنعت بلاکچین(معمولا وقتی یک شخص یک چیزی اختراع میکنه نام خودشو روی اون اختراع میذارند)

قراردادهای هوشمند و قراردادهای سنتی

برای دیدن مزایای قراردادهای هوشمند،بیاید اول قراردادهای هوشمند فرضی رو با معادل اونها در فضای سنتی رو مقایسه کنیم.

اگر آلیس Xمقدار از توکن A رو بفرسته و باب همون مقدار توکن Bرو بفرسته،توکن ها با هم جا به جا میشن و الیس توکن های باب و دریافت میکنه و باب توکن های الیس رو

فرض کنید میخوایم قرارداد هوشمند زیر رو بنویسیم.

در دنیای بدون قراردادهای هوشمند، یک روش دستیابی به همچنین کاری بدون نیاز به اعتماد الیس به باب و باب به الیس، ایجاد یک قرارداد سپرده گذاری نزد یک سوم شخص هست! نفر سوم توکن های A رو از الیس جمع اوری میکنه، منتظر دریافت  همون مقدار توکن های B از باب میشه  و سپس سهم الیس و باب رو ارسال میکنه و توکن ها رو جا به جا میکنه! این رویکرد چند مشکل داره که الیس و باب ممکنه با اونها مواجه بشن!

اعتماد به واسطه ها

هیچ ضمانتی وجود ندارد که نفر سوم بعد از دریافت توکن ها از الیس و باب ، فرار نکند (یا توکن ها رو از دست دهد).ما مجبور به اعتماد کردن به شهرت واسطه و ضمانت های احتمالی اون هستیم! این رویکرد قطعی نیست و اگر مشکلی پیش اید ممکن است نتایج متفاوتی بر اساس چندین فاکتور  از جمله حوزه قضایی که پرونده در ان به حل و فصل میرسد داشته باشیم!از طرف دیگر قراردادهای هوشمند به صورت کاملا اتوماتیک و قطعی کار میکنند و مطمن میشود که هر دو طرف دارایی ها رو دریافت میکند وقتی که شرط اولیه واریز کوین ها برقرار باشد.قراردادهای هوشمند همچنین امکان نگه داری دارایی ها رو درخودشون دارند در صورتی که در قراردادهای سنتی همچین چیزی امکان پذیر نیست!

سرعت

بسته به واسطه ، الیس و باب ممکنه مجبور باشند چند روز تا چند هفته برای انجام مبادلات توکن ها صبر کنن. اگر اونها بخوان توکن ها رو یک شنبه جا به جا کنند چی؟ اصلا واسطه اون روز کار میکند؟با استفاده از قراردادهای هوشمند همچنین مشکلاتی از بین خواهد رفت و قرارداد چند ثانیه بعد از فراهم شدن شرایط اولیه اجرا میشود.

هزینه

قراردادهای سنتی فقط به خاطر سود کردن های واسطه ها گرون نیستند .یک سری خطرات بزرک وهزینه های مخفی برای مواردی مثل هزینه های دادگاه و اجراییات برای زمانی که قرارداد به مشکل بر میخورد وجود دارد.

استفاده مجدد قراردادها

همون قرارداد هوشمندی که وظیفه جا به جایی توکن های الیس و باب رو داره میتونه مجدد برای هر شخص دیگری به منظور جابه جایی توکن استفاده بشه.در دنیای سنتی اونها مجبور به امضای قراردادهای جدا هستند و محتمل هزینه به شخص واسطه بشن.

کلاه برداری

این یکی دیگه از هزینه های مخفی هست که این دفعه متوجه خود واسطه هاست! واسطه ها مجبور هستند تا قبل از انجام جا به جایی توکن های الیس و باب ،از صحت اونها مطمن بشن.کلاه برداری در قراردادهای سنتی بسیار رایج هست و اکثر شرکت ها تیم های بزرگی دارند که فقط روی جلوگیری از کلاه برداری کار میکنند.با قراردادهای هوشمند،توکن ها میتونن روی شبکه بلاکچین تایید شوند و با امضاهای دیجیتالی کاملا مشخص میشه اگر الیس و باب دارای صلاحیت خرج کردن توکن های خودشون هستند.

موارد استفاده قراردادهای هوشمند چه هستند؟

پرداخت ها، اقتصاد غیرمتمرکز،اپلیکشن های غیرمتمرکز،زنجیره تامین،جذب سرمایه دسته جمعی

قراردادهای هوشمند کاربردهای در حال افزایشی از پرداخت ها، اقتصاد غیرمتمرکز، اپلیکشن های غیرمتمرکز، زنجیره تامین، جذب سرمایه دسته جمعی تا دارند

قراردادهای هوشمند همچنین جز پایه های اساسی برای اقتصاد غیرمتمرکز یا اپلیکشن های غیرمتمرکز هستند! بیاید در مورد چندتا مثال از قراردادهای هوشمند صحبت کنیم!

استیبل کوین غیرمتمرکز

با استفاده هوشمندانه از قراردادهای هوشمند و یک سری مشوق ها ، میتونیم یک استیبل کوین با وابستگی به دلار امریکا داشته باشیم بدون اینکه نیاز باشه دلاری در دنیای واقعی ذخیره کنیم! پروژه Maker DAO یکی از این شرکت هایی هست که این امکان رو فراهم کرده!

تامین نقدینگی خودکار

مجموعه ای از قراردادهای هوشمند میتونن به کاربرها اجازه بدن تا نقدینگی تامین کنند و جابه جایی توکن ها رو در یک محیط کاملا غیرمتمرکز و بدون نیاز به مجوز انجام بدن.صرافی یونی سواپ یا کایبر نتورک نمونه ی خوبی از این پروتکل ها هستند.

مطالعه مقاله شرح امور مالی غیر متمرکز ( یونی‌سوآپ، کایبِر و…) را پیشنهاد میکنیم.

یکی دیگه از کاربرد های قراردادهای هوشمند فراهم کردن شفافیت به زنجیزه تامین هست جایی که پروتوکل اوریجین تریل وارد عرصه میشه!

وقتی بحث تامین مالی دسته جمعی میشه،شما میتونید یک قرارداد رو در نظر بگیرید که به محض فراهم شدن یک سری شرایط خاص، دارایی ها ازاد شده و توسط کمیونیتی قابل تایید هستند!

اما این به جا ختم نمیشه! وقتشه یک سری مثال های اینده نگرانه بزنیم!

اگه که قراردادهای هوشمند بتونن کارهایی مثل سواری های اشتراکی یا اجاره اپارتمان و کارهای زیاد دیگه انجام بدن چی؟

کارهای خیریه چطور؟تصور کنید که یک بودجه ای به صورت کاملا اتوماتیک مستقیما به افراد که بیشترین نیاز رو به اون دارند واریز بشه بدون اینکه نیاز به واسطه ای باشه.برای مثال بودجه ای برای مناطق طوفان زده تعیین بشه و به اون سر دنیا ارسال بشه.در حال حاظر همچین چیزی کاملا  غیرممکن به نظر میرسه اما درهمین حین که صحبت میکنیم تمام موارد مورد نیاز برای تحقق همچین چیزی در حال ساخته شدن هست!

کاربردهای قراردادهای هوشمند تقریبا بی نهایت هستند اما قبل از اینکه بخوایم به همه اونها دست پیدا کنیم نیازه که با مشکلات اون ها هم مواجه بشیم!

ریسک های قراردادهای هوشمند چی هستند؟

یکی از ریسک های اصلی،زمانی که بحث  قراردادهای هوشمند وسط میاد چیزی هست که بقیه نرم افزار ها رو هم تعقیب میکنه. باگ ها

بهترین نمونه ی یک باگ در قرارداد های هوشمند،اتفاق معروف هک DAO هست که موجب از دست رفتن میلیون ها دلار اتر شده بود و هکر تونسته بود موجودی قراردادهوشمند رو خالی کنه!این اتفاق موجب شد تا اتریوم هاردفورک بشه و اختلاف نظر های زیادی در سطح کمیونیتی (جامعه) اون به وجود بیاره!

بعد از هک DAO ،کمیونیتی اتریوم به اقدامات امنیتی بیشتری رو آوردند.امروزه تقریبا تمام قراردادهای هوشمند معروف بررسی های امنیتی رو اغلب توسط چندین تیم گذروندند.علاوه بر اون، یک روند برای روش های تاییدیه مرسوم وجود داره که ثابت میکنه یک قرارداد خاص همیشه طبق انتظار رفتار میکنه!

تغییرات در سطح پروتوکل

حتی اگر قراردادهوشمند هیج باگی نداشته باشه و چندین بار بررسی شده باشه،همچنان نمیتونیم تضمین بدیم که تغییرات درونی پلتفرم(بستر)باعث ایجاد مشکل نشن! میتونیم یک موقعیتی تصور کنیم که به روزرسانی های خود اتریوم ممکنه باعث ایجاد رفتار های متفاوت از انتظارمون در برخی قراردادهای هوشمند بشه!

مشکل دنیای واقعی که به سادگی نمیشه با استفاده از سرویس های اوراکلی با اونها ارتباط برقرار کرد!

درسته که سرویس های اوراکلی میتونند یک روش مورد اطمینان برای تهیه اطلاعات از دنیای واقعی به درون شبکه های بلاکچینی باشند،مثلا همونطور که قبلا گفتیم اونها میتونن قیمت اتریوم یا شاخص S&P500 رو فراهم کنند اما حالا تصور کنید که یک اپارتمان یا یک ماشین اجاره کردید و به اونها خساراتی وارد کردید.چطور قرارداد هوشمند میتونه بدون دخالت عامل انسانی از این اتفاق خبر دار بشه؟

چندین مثال به همین شکل وجود داره که تصور اونها سخته که چطور اتفاقات غیر متنظره که در دنیای واقعی اتفاق میوفته میتونه برای قرارداد های هوشمند قابل مشاهده باشه!

علاوه بر همه ی موارد فوق چندین ریسک دیگه همچون قانون گذاری یا مالیات وجود دارد که معتقدم همه ی اونها در نهایت حل خواهند شد.

خب ایا میتونیم کد ها رو جایگزین وکیل ها کنیم؟؟

دراینده من قطعا قراردادهای بیشتر و بیشتری میبینم که خودکار میشن خصوصا در مباحث مالی اما حتی در یک دنیای کاملا اتوماتیک ، وکلا میتونن اطلاعات ارزشمندی ارایه بدن که میشه اونها رو تبدیل به کد کرد.
علاوه بر اون چالش های زیادی از سمت نهادهای قانون گذاری وجود داره وقتی که  بحث خود قوانین در صنعت کریپتو میرسه که باعث میشه فعلا وکیل ها برای یک مدت سرشون شلوغ باشه

خب نه خیلی ، حداقل فعلا نه.

(نون شون بریده نشه)

مزایا

کاملا خودکار

دقیق

ایمن

دارای هزینه مناسب

شفافیت

معایب

باگ های نرم افزاری

تغییرات پروتوکلی

قانون گذاری مبهم

مالیات غیرشفاف

اگر چه قراردادهای هوشمند حامل ریسک های خاصی دارند اما باید در نظر بگیریم که ما همچنان در مراحل خیلی ابتدایی هستیم و بیشتر مشکلات فعلی اونها قابل حل هستن.

لطفا اگر هر سوالی راجع به قراردادهای هوشمند و یا پیشنهادی راجع به ویدیو های بعدی داشتید همین پایین کامنت بذارید. ممنون از تماشای ویدیو

تهیه کننده:محمد مهدی شیرین نژاد

مطلب پیشین
شرح زنجیره‌ی هوشمند باینِنس (Binance) و سی‌ دی‌ فای (CeDeFi)
مطلب بعدی
نهنگ های بیت کوین چه کسانی هستند و تاثیر آنها روی قیمت چقدر است؟