در علم تکنیکال، تحلیل تکنیکال کلاسیک به شاخه‌ای اطلاق می‌شود که به بررسی خط روندها و الگوهای قیمتی می‌پردازد ولی از آن جایی که چنین تحلیل‌هایی قدمت زیادی دارند، به آن‎ها لقب کلاسیک داده می‎شود. این روش تحلیلی را «چارلز داو» بنیان‌گذاری کرده است.

در واقع تحلیل تکنیکال کلاسیک روشی است برای ارزیابی اوراق بهادار و از نمودارها و داده‌هایی مانند قیمت و حجم معاملات برای این کار استفاده می‎کند. این نوع تحلیل نمی‎خواهد ارزش ذاتی اوراق بهادار را به دست بیاورد بلکه سعی می‎کند از نمودارها و ابزارهای مختلف برای تشخیص الگوها استفاده کند و برای آینده پیشنهاداتی را ارائه دهد. در هر حال اغلب روش‎های سرمایه گذاری، به تحلیل تکنیکال کلاسیک نیم نگاهی دارند.

به دلیل اهمیت اطلاع از انواع الگوهای تحلیل تکنیکال کلاسیک، در این مقاله تصمیم گرفتیم به معرفی و بررسی آن‎‎ها بپردازیم و در همین راستا مثال‎هایی را عنوان کنیم؛ پس با ما همراه باشید.

فهرست عناوین مقاله: 

• تاریخچه تحلیل تکنیکال کلاسیک
• مفاهیم پایه‌ای تحلیل تکنیکال
• نمودار یا چارت
• الگوهای تحلیل تکنیکال کلاسیک

تاریخچه تحلیل تکنیکال کلاسیک

«چارلز داو» نقش مهمی در ظهور تحلیل تکنیکال دارد. او پایه‌گذار و مؤسس نشریه مشهور «وال‌استریت ژورنال» است که در واقع معیاری برای ارزیابی سایر نشریات است. هم چنین «شاخص صنعتی داو جونز» هم به وسیله او ایجاد شده است.

«چارلز داو» در سال ۱۸۵۱ در شهر استرلینگ، ایالات متحده چشم به جهان گشود و در سن 21 سالگی در شهر ماساچوست به عنوان یک خبرنگار برای روزنامه «اسپرینگ فیلد» شروع به کار کرد. او بعدها در نشریه دیگری با نام «کی‌ یرنان» با «ادوارد دیویس جونز» همکاری خود را آغاز کرد و آن‎ها پس از مدتی خبرگزاری خود را با نام «داو، جونز و شرکا» تأسیس کردند.

در سال ۱۸۸۹  که خبرگزاری آن‌ها ۵۰ کارمند داشت،  تصمیم گرفتند نام نشریه خود را به «وال‌استریت ژورنال» تغییر دهند و تعداد صفحات آن را بیشتر کنند و سپس به کمک شریک جدیدشان «چارلز برگ‌استرسر» در «وال‌استریت ژورنال» چندین شاخص‌ مختلف «داو-جونز» را مورد بررسی قرار دادند.

اگرچه «داو» کتابی در زمینه تحلیل تکنیکال منتشر نکرد، اما سری مقالاتی که در روزنامه« وال استریت ژورنال» چاپ کرد، راه را برای پیشگامان این علم هموار کرد. مقالات او براساس سه فرضیه منتشر می‎شد که به نام «نظریه داو» شهرت دارند و در ادامه به بررسی آن‎ها می‎پردازیم

• همه‌چیز در قیمت منعکس می‌شود.

«داو» معتقد بود که همه فاکتورهای جغرافیایی، بنیادی، سیاسی و همه اتفاقات و موارد دیگر در قیمت یک سهم اثر خود را می‌گذارد و نیازی به بررسی آن‎ها نیست و صرفاً باید نمودار قیمت را تحلیل کرد. بنابراین تنها کاری که باقی می‌ماند بررسی نمودار قیمت است که بر اساس تحلیل تکنیکال دلیل آن، میزان عرضه و تقاضا است،  به عنوان مثال زمانی که یک خبر خوب اساسی منتشر می‎شود یا زمانی که انتظارات مثبت در بازار به وجود می‌آید، قیمت‎‌ها افزایش پیدا می‎کنند.

به‌عنوان یک مثال عینی برای این فرضیه، می‌توان به زمستان 1394 اشاره کرد یعنی زمانی که پس از توافق برجام و به وجود آمدن انتظارات مثبت در بازار، قیمت سهام شرکت‎های سازنده خودرو چندین برابر شدند.

نکته مهم در این مقوله این است که تحلیل گران تکنیکال، با توجه به اصل «داو» در پی یافتن علل تغییر جهت قیمت‎ها نیستند، بلکه صرفاً با شناسایی چرخش‌های صورت گرفته در بازار یا جهش‌های قیمت، به دنبال بهترین نقاط ورود و دستیابی به حداکثر سود از بازار هستند.

• قیمت‌ها از یک روند مشخص پیروی می‎کنند وتغییرات قیمت تصادفی نیست.

تحلیل‌گران تکنیکال، بر این باور هستند که قیمت‌ها از یک‌روند تبعیت می‎کنند و تا زمانی که این روند شکسته نشود، تمایل دارند تا در جهت روند حرکت کنند. تشخیص این روندها معمولاً با استفاده از ابزارهای متفاوت تحلیل تکنیکال انجام می‎شود و تحلیلگران با به کارگیری این ابزارها روند کنونی را تشخیص می‎دهند و قیمت‌های آینده را پیش‌بینی می‎کنند.

• حرکات قیمت‌ تکرار خواهند شد.

اصل مهم دیگری که در تحلیل تکنیکال به چشم می‎خورد این است که حرکات قیمت‌ تکرار می‌شوند و تحلیل تکنیکال از نمودارها و الگوهای قیمت برای بررسی و پیگیری حرکات قیمت در بازار و درک روندها استفاده می‌کند.

مهم‎ترین دلیلی که این اصل مطرح‌ شده، ناشی از روانشناسی بازار است، به عبارت دیگر، فعالین بازار به سطوح مختلف قیمت واکنش نشان می‌دهند و همین امر باعث تکرار پذیر بودن قیمت‎ها شده‌ است؛ به عنوان مثال قیمت سهم هرگاه به 500 تومان برسد معامله‎گران وارد بازار می‌شوند و با خرید خود قیمت را افزایش می‎دهند  و هرگاه قیمت سهم به 600 تومان برسد، افزایش فروش سهم در بازار موجب کاهش قیمت می‌شود.

مفاهیم پایه‌ای تحلیل تکنیکال

علم تحلیل تکنیکال، به دو گروه تقسیم بندی می‌شود:

1. تحلیل تکنیکال عینی (objective technical analysis)

تحلیل تکنیکال عینی یا تفسیری عبارت است از بررسی نمودارها و تلاش برای یافتن الگوها. در این نوع از تحلیل تکنیکال، تحلیل گران قادر هستند تفاسیر مختلفی از یک نمودار داشته باشند و ممکن است یک تحلیلگر برای درک یک نمودار، به نتیجه‌ای برسد که متفاوت از دیدگاه یک تحلیلگر دیگر باشد.

تحلیل تکنیکال عینی به دو نوع تقسیم می‎شود:

• تحلیل براساس اندیکاتورها
• تحلیل براساس قیمت‌ها

از هر دو این تحلیل‎ها زیاد استفاده می‌شود و لازم نیست که حتماً از یکی از آن‎ها استفاده شود چون هدف هرکدام از این نوع تحلیل‌ها متفاوت است.

2. تحلیل تکنیکال ذهنی (subjective technical analysis)

از آن جایی که در تحلیل تکنیکال ذهنی تحلیل گران با اعداد و ارقام مشخصی مانند قیمت، حجم و مدل‌های محاسباتی (مانند میانگین متحرک) سر و کار دارند نمی‎توان تفاسیر متفاوتی ارائه داد. معامله‌گران و متخصصان این علم روی فرمول‌ها و محاسبات تحلیل تکنیکال ذهنی به توافق رسیده‌اند. برخی معتقدند از آن جایی که با روش‌ تحلیل تکنیکال ذهنی نمی‌توان تفاسیر مختلف ارائه داد، این روش کاربردی‌تر از روش تحلیل تکنیکال عینی است.

در ادامه مفاهیم پایه‌ای تحلیل تکنیکال کلاسیک را بررسی می‎کنیم.

نمودار یا چارت

در تحلیل تکنیکال، نمودارها شبیه نمودارهایی هستند که در دیگر کسب ‌و کارها وجود دارد. در واقع نمودارها اصلی‎ترین ابزار تحلیل گران تکنیکال هستند، به زبان ساده نمودار یک تصویر گرافیکی از یک سری قیمت در بازه زمانی مشخص است؛ به عنوان مثال، یک نمودار می‎تواند قیمت سهم یک شرکت را در یک بازه زمانی یک‌ساله نشان ‏دهد؛ در چنین نموداری، هر نقطه بیانگر قیمت بسته شدن سهم در همان روز است. اگر بازه زمانی این نمودار هفتگی باشد هر نقطه نشان دهنده قیمت آخرین معامله آن سهم در همان هفته خواهد بود.

نمودارهایی که به منظور نمایش اطلاعات قیمت سهام به وسیله نرم‌افزارها استفاده می‌شود، عبارتند از:

• نمودار خطی

نمودارهای خطی قدیمی‌ترین و ساده‌ترین نوع نمایش اطلاعات قیمت هستند. این نمودارها از نقاط به هم وصل شده‎ای که آخرین قیمت سهام در بازه زمانی مشخصی را نشان می‌دهند، تشکیل شده است. در زمان‌هایی که بی‌نظمی در بازار زیاد باشد، به منظور حذف نوسانات زیاد از نمودار خطی استفاده می‌شود.

• نمودار میله‎ای

نمودارهای میله‎ای از رایج‌ترین نمودارهایی هستند که تحلیل گران تکنیکال از آن‎ها استفاده می‌کنند. این نمودارها شامل یک میله عمودی می‌شوند که کم‎ترین قیمت تا بیشترین قیمت سهام را نشان می‌دهند. معمولاً خطی در سمت راست این میله قرار دارد که قیمت بسته شدن سهم را نشان می‎دهد و خط سمت چپ میله نیز نشان دهنده قیمت بازشدن سهم است.
بعضی از تحلیلگران تکنیکال بر این باور هستند که مهم‎ترین قیمت در روند معاملات، قیمت بسته‌شدن یا پایانی سهام است؛ به همین دلیل تنها قیمت بسته شدن را ترسیم می‌کنند.

• نمودار شمعی

به نمودارهای شمعی، نمودارهای شمعی ژاپنی نیز اطلاق می‌شود. این نمودارها در بورس ایران رواج زیادی دارد. نمودار شمعی دارای دو بخش اصلی است که عبارتند از بدنه و سایه‌های بالا و پایین. بدنه سیاه در نمودار شمعی (که در برخی از نرم‌افزارها به رنگ قرمز است) به این معناست که قیمت بسته‌شدن، از قیمت باز شدن کمتر است و بدنه سفید (که در برخی از نرم‌افزارها به رنگ سبز است) به این معناست که قیمت بسته‌شدن سهم از قیمت باز‌شدن بیشتر است. سایه پایین شمع نشان دهنده کم‌ترین قیمتی است که سهم به آن رسیده و سایه بالای شمع نیز نشان دهنده بیشترین قیمتی است که سهم به آن رسیده.

الگوهای تحلیل تکنیکال کلاسیک

در تحلیل تکنیکال کلاسیک از الگوهای زیادی استفاده می‎شود که شناخت آن‌ها به تحلیل دقیق‎تر و در نتیجه معاملات پرسودتر کمک زیادی می‎کند. به طور کلی هفت الگوی کلاسیک در بازارهای سرمایه وجود دارد که به دلیل رواج آن‎ها و استفاده زیاد کاربران از آن‌ها از اعتبار بالایی برخوردار هستند. این الگوها غالباً در بازار سرمایه به‌ آسانی قابل ‌تشخیص هستند، ولی برای تشخیص آن‎ها لازم است شناخت صحیحی از الگوها داشته باشیم. از سوی دیگر این الگوهای کلاسیک در دوره‎های زمانی مختلفی به وجود می‎آیند، ولی حداکثر استفاده از آن‎ها در زمان روزانه است.

• الگوی سرشانه: الگوی سر و شانه یکی از الگوهای کلاسیک است. الگوی سرشانه از الگوهای بازگشتی کلاسیک به محسوب می‎شود. در صورتی که یک روند در مسیر صعودی قرار داشته باشد، چنانچه این الگو تشکیل شود،‌ روند تغییر مسیر می‎دهد و به سمت پایین می‎آید. معکوس این عمل هم می‎تواند اتفاق بیفتد به این صورت که که سهم در یک‌روند نزولی قرار می‎گیرد و سپس الگوی سرشانه تشکیل می‌شود و روند نزولی تغییر مسیر می‎دهد و به سمت بالا حرکت می‎کند. برای شکل گرفتن این الگو شرایطی باید وجود داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

اجزای تشکیل‌دهنده الگوی سرشانه

• سر (بلندترین قله در الگو)
• شانه‌ها (دو شانه الگو که در حالت ایده‌آل، اندازه یکسانی خواهند داشت و ممکن است هم‌سطح یا غیر هم‌سطح باشند.)
• خط گردن (خطی که دو نقطه‌ از سر و یک شانه را به هم متصل می‎کند و معیار تشخیص دقیق الگو است.)
• الگوی کف یا سقف دو قلو: برای تشکیل الگوی کف یا الگوی سقف دو قلو، قیمت دو مرتبه یک سطح حمایتی را لمس می‌کند. در این صورت خریداران به یک اتفاق نظر می‌رسند و حمایت قوی به وجود می‎آید و بازار میل به صعود پیدا می‎کند؛ به همین دلیل خریداران بیشتری وارد بازار می‎شوند و قیمت‌ها افزایش پیدا می‎کند. این فرآیند باعث شکسته شدن یک سطح مقاومتی مهم می‌شود. این شکست، خریداران بیشتری را به بازار می‎آورد و علاقه فروشندگان به فروش را کاهش می‎دهد. در اغلب موارد قیمت به میزان فاصله دو کف تا نقطه مقاومت رشد می‌کند.

وقتی سقف دو قلو تشکیل می‎شود، فشار فروش به وجود آمده از برخورد دوباره به یک مقاومت و عدم توانایی برای شکست آن، موجب ریزش شدید قیمت شده و کاهش قدرت خریداران و افزایش تعداد فروشندگان را به دنبال خواهد داشت که این موضوع  باعث شکست حمایت بعدی قیمت خواهد شد. از بین رفتن این حمایت، فشار فروش را در بازار بیشتر می‌کند و موجب ریزش بیشتر قیمت می‌شود و در اغلب مواقع به میزان فاصله قله قیمتی تا حمایت شکسته شده، قیمت کاهش خواهد یافت.

• الگوی سقف سه قلو: این الگو هم نظیرالگوی کف و سقف دو قلو در واقع یک الگوی برگشتی است که تنها به‌جای دوقلو به سه‌قلو تبدیل می‌شود؛ به عبارت دیگر در عوض دو سقف یا کف، به سه سقف یا کف تبدیل می‌شود. این الگو برای حالت برعکس یا کف سه‌قلو نیز می‎تواند تشکیل شود.

• الگوی پرچم یا Flag: درتحلیل تکنیکال الگوی پرچم، یکی از الگوهای ادامه‌دهنده به حساب می‎آید، در این حالت، سهم در مدار صعود وارد الگوی پرچم می‎شود و پس از آن با هدف قیمت به حرکت خود ادامه می‌دهد.

این الگو گاهی اوقات باعث تغییر روند در یک سهم می‎شود. در واقع وقتی که سهم وارد الگو می‎شود و یا برعکس از الگو خارج می‎شود، تغییر روند رخ می‎دهد. الگوی پرچم شامل یک پرچم و یک دسته است. این الگو در صورت شکست در ادامه روند به ‌صورت یک الگوی ادامه دهنده و در غیر این صورت مانند یک الگوی بازگشتی عمل می‌کند.

• الگوی مثلث یا Triangle: این الگو از انواع گوناگونی برخوردار است، اما به‌ طور کلی اگر بتوان به‌صورت همگرا دو خط را رسم کرد كه تشكیل یك مثلث بدهد، این الگو به‌حساب می‌آید. الگوی مثلث می‌تواند بازگشتی یا ادامه‌دهنده باشد.
• الگوی دره یا Wedge : الگوی دره هم مانند الگوی مثلث است با این تفاوت كه به‌ شکل یك كنج تشكیل می‌شود و قوانین آن مطابق با مثلث است.
• الگوی الماس یا Diamonds: الگوی الماس یک الگوی برگشتی است و اگر سهم در روند صعودی وارد این الگو شود، روند آن نزولی می‌شود. الگوی الماس به‌صورت برعكس نیز صادق است.
• الگوی فنجان و دسته یا Cup: از الگوی فنجان و دسته برای ادامه روند در مسیر صعودی استفاده می‌شود، به صورتی كه سهم وارد كاپ می‎شود و اگر از آن خارج شود، به‌ میزان قعر الگو رشد خواهد کرد. الگوی کاپ می‌تواند به‌ صورت ساده تشكیل شود و بدون دسته باشد، ولی معمولاً در قسمت راست الگو، یك دسته كوچك تشكیل می‌شود.
• الگوی مستطیل: این الگو نیز با توجه به خروج سهم می‌تواند صعودی یا نزولی باشد.

سخن پایانی

در بازار بورس، کسب سود، هدف اصلی سرمایه‌گذاران محسوب می‎شود. خرید سهم با کمترین قیمت ممکن و فروش آن با بالاترین قیمت یکی از مهم‎ترین حالت‎هایی است که سرمایه‌گذاران همیشه به دنبال آن بوده‌اند. تحلیل سهم به متد‌های مختلفی امکان‌پذیر است که مهم‎ترین آن‎ها عبارتند از تحلیل تکنیکال کلاسیک.