در بازار دارایی‌های پرنوسان، معامله‌گری موفق است که بتواند با شناسایی جهت حرکت روند، خیلی سریع به نوسانات واکنش نشان دهد. بسیاری از معامله‌گران برای این منظور درصد تغییرات قیمت نسبت به دوره قبل را اندازه می‌گیرند که اساس کار اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC است. این شاخص روند نما از ابزارهای فوق‌العاده کاربردی معامله‌گران برای شناسایی روند کلی، اشباع خرید و فروش و همچنین واگرایی‌ها شمره می‌شود.

بازار واقعی پویاست و شما باید بتوانید خود را با این تغییر همیشگی سازگار کنید. پیشنهاد می‌کنیم تا آخر این راهنما همراه ما باشید تا با اندیکاتور نرخ تغییر (ROC) و نحوه استفاده از آن در معاملات آشنا شویم.

فهرست عناوین مقاله:

• اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC چیست؟
• اندیکاتور نرخ تغییر چطور محاسبه می‌شود؟
• کاربرد اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC چیست؟
• اندیکاتور نرخ تغییر چطور کار می‌کند؟
• قوانین معامله‌گری با اندیکاتور نرخ تغییر
• نحوه استفاده از اندیکاتور نرخ تغییر برای بازگشت روند
• اندیکاتور ROC چه محدودیت‌هایی دارد؟
• استفاده از ROC همراه با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال
• کلام آخر

اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC چیست؟

اندیکاتور نرخ تغییر (Rate of Change Indicator) همان‌طور که از نامش پیداست یک نوسانگر تکنیکال است که درصد تغییر قیمت بین دوره ها را محاسبه می‌کند. برای این کار قیمت فعلی را می‌گیرد و آن را با قیمت x روز قبل مقایسه می‌کند. سپس مقدار محاسبه‌شده در قالب یک نوسان‌گر روی نمودار رسم می‌شود که بالا و پایین خط صفر نوسان می‌کند.

زمانی که تکانه افزایش می‌یابد، نوسانگر از منطقه منفی به بالای خط صفر حرکت می‌کند و زمانی که تکانه کاهش می‌یابد، نوسانگر از منطقه مثبت به زیر خط صفر حرکت می‌کند.

اندیکاتور نرخ تغییر چطور محاسبه می‌شود؟

مرحله اصلی در محاسبه ROC انتخاب مقدار “x” یا همان تعداد روزهای دوره است. گفتیم که ROC رابطه بین قیمت‌های بسته‌شدن را در دو دوره پیگیری می‌کند. در محاسبات استاندارد، این دوره 12 روزه است. در نمودار روزانه، قیمت بسته شدن 12 روز قبل در نظر گرفته شده و از قیمت پایانی فعلی کم می‌شود. تفاوت این دو عدد به صورت نمودار ROC رسم می‌شود. مقادیر این خط نوسانگر می‌تواند مثبت یا منفی باشد. همچنین خط مرکزی به‌عنوان محور صفر ترسیم می‌شود.

ROC = ((قیمت بسته‌شدن x دوره قبل) – (قیمت بسته‌شدن x دوره قبل – قیمت بسته شدن)) * 100

کاربرد اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC چیست؟

نرخ تغییر یک اندیکاتور مومنتوم است؛ یعنی اطلاعات خوبی شتاب تغییر قیمت در اختیار معامله‌گر می‌گذارد. تحلیلگران تکنیکال می‌توانند با استفاده از این اندیکاتور روند فعلی بازار را شناسایی کرده و نقطه ورود مناسب به بازار را پیدا کنند. همچنین می‌توان از آن برای اندازه‌گیری واگرایی‌های حرکت و قیمت و تشخیص شرایط اشباع خرید و فروش استفاده کرد.

اندیکاتور نرخ تغییر چطور کار می‌کند؟

در این بخش با اصول و قواعد کار کردن این اندیکاتور به زبان ساده آشنا می‌شویم.

عملکرد اندیکاتور نرخ تغییر یک قاعده کلی دارد و آن اینکه حرکت صعودی نوسانگر نرخ تغییر حاکی از افزایش شدید قیمت و سقوط آن نشانگر کاهش شدید قیمت است. تا زمانی که نرخ تغییر مثبت باقی بماند، قیمت‌ها افزایش می‌یابند و بازار در جهت صعودی حرکت می‌کند. اما زمانی که نرخ تغییر منفی شود، به این معنی است که قیمت دارایی کاهش می‌یابد و باید خود را برای ریزش بازار آماده کنید.

هرچقدر این افزایش قیمت با سرعت بیشتری رخ دهد، خط ROC در قلمرو گسترده‌تر می‌شود و به محض آنکه خط نوسانگر وارد محدودی منفی می‌شود، یک روند نزولی پرشتاب آغاز می‌شود.

قوانین معامله‌گری با اندیکاتور نرخ تغییر

مهم‌ترین قوانین معامله‌گری با اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC عبارت‌اند از:

• اگر اندیکاتور ROC بالاي خط صفر باشد و به افزایش ادامه دهد، نه تنها روند صعودی بر بازار حاکم است، بلکه نرخ رشد نیز در حال شتاب است.
• اگر اندیکاتور نرخ تغییر از خط صفر عبور کند، اما کاهش یابد، نشان‌دهنده کندشدن روند صعودی است.
• اگر اندیکاتور نرخ تغییر بالای خط صفر باشد و دوباره شروع به افزایش کند و از حداکثر قبلی عبور کند، نشان می‌دهد که روند فعلی شدیدا به سرعت وابسته است.
• اگر نرخ تغییر زیر خط صفر باشد اما شروع به افزایش کند، نشان‌دهنده کندشدن روند کاهش قیمت است.
• اگر نرخ تغییر زیر خط صفر باشد و شروع به کاهش بیشتر کند، به این معنی قیمت دارایی با سرعت بیشتری سقوط می‌کند.

نحوه استفاده از اندیکاتور نرخ تغییر برای بازگشت روند

کاربرد مهم اندیکاتور ROC شناسایی رفتارهای احتمالی در بازار است. اگرچه منطقی نیست یک استراتژی معاملاتی را فقط و فقط بر اساس ROC بچینیم، با این حال استفاده از اندیکاتور اطلاعات مفیدی برای تصمیم‌گیری بهتر در اختیار ما می‌گذارد.

عبور خط اندیکاتور نرخ تغییر از خط صفر (Zero Line Crossover)

همان‌طور که اشاره کردیم، یکی از مهم‌ترین کاربردهای نرخ تغییر شناسایی بازگشت یا ادامه روند است. عبور نوسانگر ROC از خط صفر از بازگشت روند خبر می‌دهد. دقت کنید که این نوسانگر معمولا در حوالی خط صفر، جایی که جهت قیمت هنوز مشخص نیست، گرفتار ویپ‌سا (اره شلاقی؛ حرکت در یک جهت و بعد تغییر ناگهانی و حرکت به سمت مخالف) می‌شود. به همین ترتیب یک تغییر بزرگ مثبت یا منفی در حرکت نوسانگر حاکی از قدرت روند و ادامه آن خواهد بود.

شناسایی اشباع خرید و فروش با اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC

یکی دیگر از اطلاعات خوبی که ROC در اختیار ما می‌گذارد، شناسایی روندهای خسته‌کننده است. این اندیکاتور هم درست مثل استوکاستیک و RSI موقعیت‌های اشباع خرید و فروش را به‌خوبی تشخیص می‌دهد. با این ایده که بهتر است به جای تعیین قیمت‌های ثابت برای اشباع خرید و فروش، نوسانات و افت‌های فعلی را با بالا و پایین‌های قبلی مقایسه کنیم. اندیکاتور نرخ تغییر این عمل را به بهترین شکل ممکن برای ما انجام می‌دهد.

تشخیص واگرایی با اندیکاتور ROC

آخرین کاربرد اندیکاتور ROC تشخیص واگرایی است. با دو قاعده زیر می‌توان واگرایی‌های صعودی و نزولی را به راحتی تشخیص داد:

• اگر در نمودار قیمت سقف جدیدی می‌بینید که توسط خط نوسانگر تایید نشده و در قسمت اوسیلاتور سقف پایین‌تری دیده می‌شود، واگرایی نزولی اتفاق افتاده که از پایان روند صعودی خبر می‌دهد.
• اگر در نمودار قیمت کف جدیدی می‌بینید که توسط خط نوسانگر تایید نشده و در قسمت اوسیلاتور کف بالاتری دیده می‌شود، واگرایی صعودی اتفاق افتاده که و از پایان روند نزولی خبر می‌دهد.

دو نکته مهم:

• اگر خط نوسانگر نرخ تغییر سقف بالاتری ثبت کند، اما این افزایش قیمت در نمودار خود دارایی دیده نشود، واگرایی صعودی پنهان اتفاق افتاده که سیگنالی برای ادامه روند صعودی است.
• اگر خط نوسانگر نرخ تغییر کف پایین‌تری ثبت کند، اما این کاهش قیمت در نمودار خود دارایی دیده نشود، واگرایی نزولی پنهان اتفاق افتاده که سیگنالی برای ادامه روند نزولی است.

اندیکاتور ROC چه محدودیت‌هایی دارد؟

یکی از مشکلات بالقوه اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC این است که این شاخص به حرکات قیمت در آینده وزن بیشتری می‌دهد؛ اما قیمت‌های اخیر هم‌وزن قیمت‌های گذشته محاسبه می‌شوند.

یکی دیگر از ایرادات این شاخص این است که خیلی سریع می‌چرخد و تغییر جهت می‌دهد؛ به‌خصوص اطراف خط صفر بیشتر شاهد این اتفاق هستیم. این انحرافات گاهی با سیگنال‌های اشتباه همراه هستند. به همین خاطر توصیه می‌شود معامله‌گران در صورت مشاهده سیگنال‌های بازگشت روند، با سایر ابزارهای معاملاتی این اتفاق را تایید کرده و بعد اقدام به معامله کنند.

استفاده از ROC همراه با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال

گفتیم که ROC گاهی زودتر یا دیرتر از موقعی که باید، سیگنال می‌دهد. یکی از بهترین کارهایی که معامله‌گر می‌تواند برای مقابله با این مسئله انجام دهد، استفاده از اندیکاتورهای دیگر مثل Stochastic و Moving Average برای تایید یا رد سیگنال‌های ROC است.

اندیکاتور ROC در کنار Stochastic

ترکیب این دو اطلاعات موثقی درباره زمان تغییر روند به معامله‌گر می‌دهد. وقتی الگوی واگرایی در اندیکاتور ROC مشاهده می‌شود، معامله‌گر می‌تواند با مشاهده شکست خط صفر توسط Stochastic در مناطق اشباع خرید و اشباع فروش، نقاط خروج بهینه را انتخاب کنند. برای مثال اگر نمودار خط صفر را به سمت بالا بشکند، معامله‌گر احتمالا تصمیم می‌گیرد وارد قلمرو اشباع خرید شود.

اندیکاتور ROC در کنار میانگین متحرک (MA)

گاهی اوقات عبور ROC از خط صفر با سیگنال‌های مبهمی همراه است که از بازگشت روند خبر می‌دهند؛ اما ممکن است صحیح نباشند. برای همین معامله‌گران ROC را با اندیکاتوری مثل میانگین متحرک ترکیب می‌کنند. برای مثال زمانی که ROC تازه از خط صفر عبور کرده و روند نزولی را نشان می‌دهد، اگر نمودار میانگین متحرک سریعتر، روند حرکت نزولی کند را بشکند، سیگنال ROC تایید می‌شود.

کلام آخر

اکنون که با اندیکاتور نرخ تغییر یا ROC آشنا شدیم، می‌دانیم این شاخص تغییرات قیمت را با توجه به دوره زمانی اندازه‌گیری می‌کند. به‌طور خلاصه جهت صعودی ROC به‌معنای حرکت شدید قیمت در یک روند صعودی قبلی و روند نزولی ROC نشانگر کاهش قیمت است. به یاد داشته باشید که حتی اگر این اعداد مثبت کمتر از اعداد قبلی باشند، مقدار ROC مثبت همچنان از روند افزایشی قیمت خبر می‌دهد. اما یک نکته بسیار مهم!

اندیکاتور ROC مثل همه اندیکاتورهای تکنیکال باید در کنار سایر ابزارهای تحلیلی استفاده شود. چراکه محدودیت‌های خاص خود را دارد و گاهی‌اوقات منجر به سیگنال‌های نادرست می‌شود.

امیدواریم این مقاله به تمام پرسش‌های شما عزیزان درباره اندیکاتور نرخ تغییر پاسخ داده باشد. اگر شما هم اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید، در بخش دیدگاه‌ها با ما و همراهان ما در میان بگذارید.